Geçici Kılavuz

Dünya Sağlık Örgütü

21 Eylül 2020

Rehbere ulaşmak için tıklayınız

Çeviri: Arş. Gör. Dr. Fatma Karsavurdan (Akdeniz Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Bu doküman; Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Uzmanların Bağışıklama ile ilgili Stratejik Danışma Grubunun (SAGE ) COVID-19 pandemi sürecinde influenza aşısıyla bağışıklama yapılması hakkındaki geçici önerilerini içermektedir. Doküman aynı zamanda kendi ulusal influenza aşılama programını planlayan ve yürüten ulusal otoritelere programatik düşünmeyi sağladığı gibi, mevcut bilgi boşluklarının üzerine eğilmek amacıyla bilimsel araştırma konularını da kapsıyor.

Güvenli ve etkili grip aşıları; aynı zamanda farmasötik olmayan müdahaleleri (NPI) (örneğin el hijyeni, fiziksel mesafe, solunum hijyeni / görgü kuralları) ve antiviralleri de içeren daha geniş grip önleme ve kontrol çabalarının bir parçasıdır. DSÖ 2012 aşı görüş belgesinde ana hatları verilen ve şu an yürürlükteki aşılama politikası, grip aşısının kullanımında öncelik sıralamasının belirlenmesi adına  bir dizi risk gruplarını tanımlar; hamile kadınlar en büyük öncelik olmak üzere,  çocuklar, orta yaşın üzerindekiler, altta yatan hastalığı olan bireyler ve sağlık çalışanları aralarında belirli bir öncelik sıralaması olmadan diğer risk gruplarını oluşturmaktadır.

COVID-19 sebebiyle hala uygulamada olan farmakolojik olmayan önlemler, seyahat kısıtlamaları ve sınır kapatılmaları sayesinde ülke içine virüs dolaşımının kısıtlanmış olması influenza bulaşında değişiklik yapmış olabilir. Buna rağmen; farmakolojik olmayan önlemler ve seyahat kısıtlamaları ülkeden ülkeye değişkenlik göstermektedir ve bu kısıtlamalar kaldırıldıkça bu kısıtlamaların kaldırılmasının grip ve SARS-CoV-2’nin yeniden dolaşımınına sebep olması, duyarlı nüfus  ve sağlık sistemi üzerine yük bindirmesi nedeniyle influenza yayılımında artış görülebilmektedir. Dolayısıyla aşağıdaki sebeplerden ötürü COVID-19 pandemisi sürecinde, grip aşısıyla bağışıklamada risk grupları önceliklendirmesi yapılmasına ihtiyaç vardır:

• Grip hastalarındaki influenza kontrolünün yanı sıra şiddetli COVID-19 hastalığı geçirme riski yüksek gruplar arasında da İnfluenza hastalarına sağlık tesislerinde tedavi verilmesi, SARS-CoV-2’ye maruz kalma riskinde dolayısıyla da  şiddetli COVID-19 gelişimi riskinde artışa sebep olabilir.
• Grip nedeniyle tıbbi yardım ihtiyacı olan veya hastaneye yatırılan hastaların sağlık sistemleri üzerine bindirecekleri ek yük potansiyelini azaltmak
• COVID-19’a karşı müdahalede  için gerekli olan sağlık çalışanları ve diğer bakım sağlayıcılar arasında işe devamsızlıkları azaltmak;
• Dünya genelinde, aşı üretimi yaklaşık bir yıl önceden hazırlandığı için, özellikle de düşük ve orta gelirli ülkelerde, sınırlı olması muhtemel olan mevsimsel influenza aşısının en uygun yönetimini ve kullanımını sağlamak.

Bu belgede önerilen önceliklendirmenin; 2012 öneri belgesi, ulusal politikalar, yerel epidemiyoloji ve grip aşıları için artan talep potansiyelini göz önünde bulundurarak dikkate alınması önemlidir. Bu yazıda belirtilen risk gruplarındaki geçici değişiklik sadece COVID-19 süresince influenzanın optimal kontrolünü sağlamayı hedeflemektedir ve hem influenza hem de COVID-19’un ulusal politika ve epidemiyolojik durumuna dayanarak belirlenen hali hazırda var olan hedef grupların kapsanmasını ve influenza aşı programını negatif etkilememelidir.

Yukarıdaki bahsedilen hususlara dayanarak, Uzmanların Bağışıklama ile ilgili Stratejik Danışma Grubu (SAGE) COVID-19 sürecinde mevsimsel grip aşılamasında aşağıdaki risk gruplarına öncelik verilmesini öneriyor:

En yüksek öncelikli risk grupları;

• Sağlık çalışanları: Hastanelerdeki , uzun vadeli bakım tesislerindeki (ör. huzurevleri, konut tesisleri, vb.),toplumdaki  sağlık çalışanları bakım veren çalışanlar da dahil olmak üzere şunları en aza indirmek için COVİD19 sürecinde grip aşısı için en öncelikli gruplardan biri olarak önerilmektedir; İnfluenza olmaları nedenli işe gelememek ve işgücünde kesintiler, bakım sağlayıcılardan duyarlı hastalara influenzanın  yayılması, sağlık sistemleri üzerindeki yükü en aza indirmek. Aşı tedariğinin izin verdiği yerlerde önceliklendirme, ayakta tedavi personeli ve destek personeli (ör. temizlik ve güvenlik personeli) de dahil olmak üzere sağlık hizmeti kurumlarındaki tüm çalışanlarına grip aşılaması yapılacak şekilde genişletilmelidir. Aşı temini bunun için yetersizse personel, sağlık çalışanları; kendi aralarındaki enfeksiyon riskine  ve bakım verdikleri kişiler arasındaki enfeksiyon riskine göre önceliklendirilmelidir.

• Yaşlılar: 2012 öneri belgesinde 65 yaşın üzerindeki yetişkinlerin ağır influenza geçirme açısından daha yüksek riskli  grupta olduğundan bahsetmekle birlikte, tedariğin izin verdiği yerlerde, ulusal otoriteler; Ulusal Aşılama Teknik Danışma Grubu da dahil, uzun süreli bakım tesislerinde, gündüz bakım hastanelerinde veya evde bakım gören yaşlı yetişkinlere öncelik vermeyi göz önünde bulundurmalıdır. Dahası, bu risk grubunun, 50 yaşın üzerinde  ve şiddetli COVID-19 açısından  daha yüksek risk altında olan yetişkinleri  de kapsayacak şekilde genişletilmesi düşünülmelidir.

Belirli bir sıralama olmaksızın diğer risk grupları

• Gebe kadınlar: Gebe kadınlar grip için en öncelikli grup olmaya devam ediyor; aşılama ve  eldeki malzemenin izin verdiği ölçüde bu grubun aşılanmasına öncelik verilmelidir. Hamilelik sırasında COVID-19 enfeksiyonu geçirilmesi  ile ilgili elde edilen veriler, hamile kadınlarda şiddetli COVID-19 hastalığı potansiyeli riskinde bir artışa işaret ediyor, ancak eldeki veriler hala çok sınırlıdır; yeni veriler ortaya çıktıkça bu durum değerlendirilmeye devam edilecektir.
• Altta yatan sağlık problemi olan kişiler: Ek bir risk grubu olarak, 2012 öneri belgesinde de tanımlanan, altta yatan sağlık problemlerine sahip kişilerdir; bunlar; diyabet, hipertansiyon, HIV / AIDS, astım ve kronik kalp veya akciğer hastalıkları gibi diğer hastalıklara sahip bireylerdir.

Altta yatan sağlık sorunlarına sahip bireyler COVID-19 hastalığını şiddetli geçirmeleri  açısından muhtemel olarak daha yüksek risk altında olduğundan,  tespit edilebildikleri yerde, bu bireyleri gribe karşı korumak için ve ayrıca grip nedeniyle tedavi almak veya hastaneye yatış sebebiyle artan SARS-CoV-2 enfeksiyonuna yakalanma riskini en aza indirmek için ve böylece ilerde sağlık sistemini daha fazla strese sokabilecek durumları da önlemek amacıyla bu bireylere influenza aşılamasında öncelik verilmeye devam edilmelidir.

• Çocuklar: Mevcut veriler çocukların, özellikle 5 yaşın altındaki çocukların, şiddetli COVID-19 enfeksiyonu geçirmesinde artmış bir risk altında olmadıklarına gösterse de, çocuklar, özellikle 6 ay iki yaş arası olanlar, şiddetli grip riski grubunda olmalarından dolayı grip aşısında öncelikli olmaya devam ediyor. Özellikle çocuklarda kullanılması hedeflenerek üretilen grip aşılarından (ör. canlı zayıflatılmış grip aşıları) temin eden ülkeler buna devam etmelidir.

COVID-19 sırasında ulusal grip aşılama programlarını uygularken, ulusal otoriteler aşağıdakileri dikkatle göz önünde bulundurmalıdır:

• 2021-2022 influenza sezonuna kadar uzayabileceği öngörülen influenza aşısı tedarik sıkıntısı nedeniyle, özellikle yerleşik influenza programı bulunmayan ülkeler için influenza aşısı temin edebilmek zor olabilir. Buna bağlı olarak özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerin influenza aşısının sürdürülebilir tedariği veya üretimini desteklemek ve güçlendirmek için varolan çalışmalar teşvik edildi.
• Sağlık çalışanlarının veya yaşlıların aşılanmasına yönelik mevcut bir platforma sahip olmayan ülkeler için, influenza aşıları dağıtmak için böyle bir platform oluşturmak, bu grupların gelecekte COVID-19 aşıları ile aşılanmasına yönelik planlamaya fayda sağlayacaktır.
• Mevcut bir platforma sahip ülkeler için, COVID-19 salgını, grip programlarını salgının ötesinde güçlendirme ve yetişkin aşılama programları için bir yol oluşturma fırsatı sunar.
• Ulusal influenza aşılama programları, ulusal politikalara ve influenza ve COVID-19 epidemiyolojik durumuna dayanmalıdır. Risk değerlendirmeleri yapıldıktan sonra, ulusal otoriteler, yerli halk ve etnik azınlıklar ve ayrıca kurumlarda mevsimsel grip aşılamasından fayda sağlayacak kişiler, gruplar ve ortamları belirleyebilir. Bununla birlikte, belirlenen ek gruplar ve ortamlar arasında eşitliği sağlamak için risk gruplarına (yani sağlık çalışanları, yaşlı yetişkinler, altta yatan sağlık sorunları olan kişiler, hamile kadınlar ve çocuklar) öncelik verilmelidir.
• Tüm gruplar için rutin influenza aşılamasının yürütülmesinde COVID-19’a maruziyetin artma riski dikkate alınmalıdır. COVID-19 enfeksiyonu riskini en aza indirmek için uygun farmakolojik olmayan önlemler benimsenmelidir.

• COVID-19 aşısı geliştiricileri, gelecekteki politikacıları bilgilendirmek için, COVID-19 aşılarının influenza aşıları ile eşzamanlı kullanımını ve pnömokok aşıları gibi yukarıda belirtilen öncelikli gruplarda uygulanan diğer aşıları değerlendirmeye teşvik edilmelidir. Ulusal düzenleyici otoriteler de bu müdahalelerin eşlik eden etkilerini izlemeye teşvik edilmektedir.
• İnfluenza ve COVID-19 hastalığı ile ko-enfeksiyonun etkisi ve COVID-19 ile birlikte veya sonrasında pnömokok hastalığı riski hakkında veri toplayan çalışmalar değerli olacaktır.

Uzmanların Bağışıklama ile ilgili Stratejik Danışma Grubu(SAGE), 2020 DSÖ kılavuzunda yer alan “Etik ve COVID-19: kaynak tahsisi ve öncelik belirleme”de etik değerlendirmelere dayanarak kaynaklara erişimi önceliklendirmeye yönelik, başkalarına yardım etmekle görevli olanlara ve enfeksiyon ve ciddi hastalık riski en yüksek olanlara öncelik vermek dahil olmak üzere geçici tavsiyelerde bulunmaktadır.

Uzmanların Bağışıklama ile ilgili Stratejik Danışma Grubu (SAGE), kanıta dayalı tıp ilkelerini uygulamaktadır ve tavsiyelerin yayınlanması veya güncellenmesi için kapsamlı bir metodolojik süreç belirlemiştir, bunlar sonuçta DSÖ aşı öneri belgelerinde yansıtılmıştır. Bu geçici tavsiyeler dahilinde, SAGE, kanıtların derinlemesine bir incelemesini garanti edecek olan 2012 DSÖ influenza aşısı öneri belgesinde belirtildiği gibi, influenza risk grubu önceliklendirmesinde hiçbir değişiklik önermemektedir.

Bu geçici güncellemeler; COVID-19 uluslararası endişe verici halk sağlığı acil durumu (PHEIC) sona erene veya DSÖ; 2012 DSÖ grip aşısı öneri belgesindeki önerilerine bir güncelleme yansıtıp bunu yayınlayana kadar geçerli olacaktır. Ancak Uzmanların Bağışıklama ile ilgili Stratejik Danışma Grubu (SAGE) ve onun çalışma grupları durumu izlemeye devam edecek ve yeni bulgular ortaya çıkarsa önerileri düzeltme girişimlerinde bulunabilecektir.

Bu belge şunlara danışılarak geliştirilmiştir:

Dışarıdan: Uzmanların Bağışıklama ile ilgili Stratejik Danışma Grubu(SAGE) nun şu anki üyeleri ve SAGE Grip Çalışma Grubu

WHO: Christopher Chadwick, Martin Friede, Joachim Hombach, Pernille Jorgensen, Melanie Marti, Ann Moen, Katherine O’Brien, Richard Pebody 

Tüm dış katılımcılardan çıkar çatışması beyanları toplandı ve herhangi bir çıkar çatışmalarıı olup olmaması açısından değerlendirildi. Bildirilen hiçbir çıkar beyanı önemli olarak değerlendirilmedi. Bildirilen çıkar çatışmalarının özetleri Uzmanların Bağışıklama ile ilgili Stratejik Danışma Grubu (SAGE) ve SAGE Çalışma Grubu web sitesinde bulunabilir.

Kaynakça

1. Vaccines against influenza WHO position paper—November 2012. World Health Organization. 2012. Available at: https://www.who.int/wer/2012/wer8747.pdf?ua=1, accessed 17 September 2020.
2. How to implement seasonal influenza vaccination of health workers: An introduction manual for national immunization programme managers and policy makers. World Health Organization. 2019. Available at: https://www.who.int/immunization/documents/ISBN_9789241515597/en/, accessed 17 September 2020.
3. Maintaining essential health services: operational guidance for the COVID-19 context. World Health Organization. 2020. Available at: https://www.who.int/publications/i/item/covid-19-operationalguidance-for-maintaining-essential-health-services-during-an-outbreak, accessed 17 September 2020.
4. Ethics and COVID-19: resource allocation and priority setting. World Health Organization. 2020. Available at: https://www.who.int/ethics/publications/ethics-covid-19-resource-allocation.pdf?ua=1, accessed 17 September 2020.
5. SAGE Guidance for The Development of Evidence-Based Vaccination-Related Recommendations. World Health Organization. 2017. Available at: https://www.who.int/immunization/sage/Guidelines_development_recommendations.pdf?ua=1, accessed 17 September 2020
6. SAGE Working Group on COVID-19 vaccines. World Health Organization. Available at: https://www.who.int/immunization/sage/sage_wg_covid-19/en/, accessed 17 September 2020.
7. SAGE Working Group on Influenza. World Health Organization. Available at: https://www.who.int/immunization/policy/sage/sage_wg_influenza_dec2017/en/, accessed 17 September 2020.

© World Health Organization 2020. Some rights reserved. This work is available under the CC BY-NC-SA 3.0 IGO license.

WHO reference number: WHO/2019-nCoV-19/SAGE_influenza/2020.1