COVID-19 PANDEMİSİ VE YAŞLILAR
Enfeksiyon zincirini kırmada ve riskli kişilerin korunmasında en etkili yöntem, enfekte olmuş bireylerin ve şüpheli veya gerçek taşıyıcıların etkilenmemiş popülasyonlardan etkili bir şekilde ayrılmasıdır. Bu nedenle mortalite açısından yüksek riskli olarak açıklanan 65 yaşın üzerindeki yaşlı nüfus, ülkemizde sosyal ortamlardan ayrılan ilk grup oldu. Böylece, ilk haftadan itibaren evlerinde izole edilmiş oldu. Ancak COVID-19’un yayılmasını ve mortaliteyi azaltmaya büyük ölçüde katkı sağlayan bu uygulamanın zaman uzadıkça yaşlılarda ruh sağlığına, işlevselliğe ve beden sağlığına olumsuz etkileri olmaktadır.
Pandemi ile ilgili sorunlarla uğraşırken yaşlı bireyler için fiziksel ve sosyal mesafenin yarattığı zorluklara dikkat etmek ve bu zorlukların üstesinden gelmek önemlidir. Öncelikli olarak COVID-19 odaklı bu günlerde, yaşlı nüfusun COVID-19 dışında kalan sorunları ile ilgili bakım ve tedavileri unutulmamalıdır. Evde izolasyon süresince yaşlı bireyler açısından iyilik halinin bir bütün olarak ele alınması sürdürülmesi önemlidir. Yaşlı bireylerin genel sağlık durumu, tıbbi müdahalelerden ziyade günlük yaşam aktivitelerinin niteliğinden etkilenir. Örneğin, evinde izolasyon uygulaması sırasında ulaşılabilen gıda maddeleri veya yenen yiyecek türlerindeki değişiklikler, ya da sıvı tüketiminin değişmesi kalp yetmezliğinin alevlenmesini hızlandırabilir. Evde egzersiz eksikliği nedeniyle ortaya çıkan kas zayıflığı düşmelere neden olabilir. Sosyal ilişkiler ve dış dünyayla bağlantılı olmanın sağladığı bilişsel uyarımda azalma bilişsel ve davranışsal sorunlara yol açabilir ya da demansın ve var olan diğer zihinsel yetersizliklerin ağırlaşmasına neden olabilir. Bütün bunlara ek olarak da sağlık sorunları yaşadıklarında, hastane ve sağlık merkezlerine gitme korkusu yaşlının acilen alması gereken bakım ve tedavinin gecikmesine neden olabilir. Yaşlıların hayatında önemli bir gündem olan fiziksel sağlık sorunlarının artması izolasyonun psikolojik yükünün daha da ağırlaşması anlamına da gelmektedir. Çünkü yaşlı bireyin ruhsal durumu fiziksel sağlık ve işlevselliğinden doğrudan etkilenmektedir.
İzolasyonun en önemli psikolojik sonuçları yalnızlık, belirsizlik ve kaygıdır. Kendilerine veya sevdiklerine enfeksiyonun bulaşması kaygısı yanında, süre uzadıkça da işlevsellikleri, günlük yaşam aktiviteleri ve sağlıklarını sürdürme konusunda belirsizlik ve kaygı yaşarlar. İzolasyon sonucu hissedilen yalnızlık ve depresyon, ortaya çıkabilecek zararlar açısından buzdağının sadece görünen kısmını temsil ediyor olabilir. Algılanan izolasyonu azaltmak ve kaygı ve umutsuzluğa yol açabilecek belirsizlikleri gidermek için önlemler alınması gerekir. İzolasyon sürerken yapılacak erken tanılama ve müdahaleler, izolasyona adaptasyonu güçlendireceği gibi uzun vadede ortaya çıkabilecek birçok ruhsal (TSSB, depresyon, anksiyete bozuklukları vb.) ve fiziksel sorunu da önleyebilir.
Yaşlı bireylerin karşılanmamış psikolojik, sosyal veya işlevsel ihtiyaçlarının takip edildiği bir sistem kurmak önemlidir. Mevcut kaynaklarının neler olduğu, mevcut hizmetleri ve destekleri kişinin nasıl yönettiği değerlendirilmelidir. Sorunların erken dönemde belirlenmesi komplikasyonların ve hastaneye yatışların önlenmesine yardımcı olabilir. Bu bağlamda, şu anda birçok yaşlı için sağlık sistemi ile tek bağlantı kaynağı haline gelen mevcut teknoloji platformlarının yaşlı bireylerin kullanımı açısından yeniden değerlendirilmesi ve yapılandırılması da gerekebilir.
Doç.Dr.Fahriye Oflaz
Kaynaklar:
Steinman MA, Perry L, Perissinotto CM. Meeting the Care Needs of Older Adults Isolated at Home During the COVID-19 Pandemic. JAMA Intern Med. Published online April 16, 2020. doi:10.1001/jamainternmed.2020.1661https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2764748
Galea S, Merchant RM, Lurie N. The Mental Health Consequences of COVID-19 and Physical Distancing: The Need for Prevention and Early Intervention. JAMA Intern Med. Published online April 10, 2020. doi:10.1001/jamainternmed.2020.1562
https://jamanetwork.com/searchresults?author=Sandro+Galea&q=Sandro+Galea
