Hastanelerde Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Hastane Afet ve Acil Durum Planları (HAP) Uygulama Yönetmeliği 20.03.2015 tarihli ve 29301 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu kapsamda Hastanelerin Afet Planları (HAP) hazırlanmıştır.
Pandemik İnfluenza Ulusal Hazırlık Planı ise 2019 yılında güncellenmiştir. Bu plan içerisinde de hastaneler ile ilgili bir bölüm yer almaktadır. Bu kapsamda da Hastane Pandemi Planı hazırlamak gerekmektedir.
Hastanemi Pandemi Planı, Ulusal Pandemi Planı ve Hastane Afet Planı (HAP) “8.1.2 Bulaşıcı Hastalıkların Görüldüğü Hastalar” bölümünde bahsedildiği üzere; bu durumun önüne geçilmesi için tamamlayıcı plan niteliğinde “olaya özel plan” şeklinde İl Sağlık Müdürlüğü ile koordineli bir şekilde hazırlanmalıdır.
Genel ilke, pandemi sürecinde; Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen kurallara başta vaka yönetim algoritması olmaküzere uygun haraket etmektir. Bu süreç;• Sağlık Bakanlığı tanı ve tedavi protokollerine uymayı, • Sağlık hizmetlerini, alt yapı ve personeli pandemiye önceliklendirerek düzenlemeyi,• Pandemiye özel triaj uygulamasının ve şüpheli pandemik influenza/COVİD-19 vakalarına özel başvuranların kabul edileceği gerekli durumlarda 7/24 hizmet verecek poliklinik odası ya da bölümü için planlamaların yapılmasını, • Hastane ziyaretlerinin de kısıtlanması dâhil olacak şekilde kurum içi enfeksiyondan korunma ve kontrol önlemlerinin pandemiye yönelik olarak genişletilmesini,• Yönetimsel açıdan kendisine bağlı seyyar hastane ve/veya hastane olarak seçilen ek hizmet binalarının hizmete sunulması, • Personel ve lojistik ihtiyaçlarının temin edilmesi ve sürdürülmesi, • Pandemi süresince istenen tüm verilerin hazırlanarak İl Operasyon Merkezine iletilmesi,• Pandemi süresince personel ve lojistik ihtiyaçlarının karşılanması, • Personel ve halk eğitim çalışmalarına destek verilmesi, • Pandemi dönemi için yataklı tedavi hizmetlerinin planlanması ve uygulanması, • Yoğun bakım ünitelerinin pandemiye öncelik verecek şekilde düzenlenmesi; • Pandemi süresince istenen tüm verilerin hazırlanarak il operasyon merkezine iletilmesi, • Pandemi süresince personel ve lojistik ihtiyaçlarının karşılanması, • Personel ve halk eğitim çalışmalarına destek verilmesi, • Pandemi dönemi için yataklı tedavi hizmetlerinin planlanması ve uygulanması, • Yoğun bakım ünitelerinin pandemiye öncelik verecek şekilde düzenlenmesini; içermektedir.
Hastane yönetimleri, HAP ile ilgili hazırlıklarını genelde tamamlamış durumdadırlar. Bu dönemde hızla yapılacak Hastane Pandemi Planının HAP ile uyum için ve Sağlık Bakanlığının güncel COVID-19 Rehberi dikkate alınarak yapılandırılması ve hayata geçirilmesidir.
Hastane Pandemi Planında özellikle dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:• Hastanenin Pandemi Koordinatörü ve Pandemi Komisyonu tanımlanmalıdır. Pandemi Komisyonunda mutlaka Halk Sağlıkçı olmalıdır.• Hastanenin mevcut durumu tanımlanmalıdır. Burada hastanenin olası bir pandemi durumunda genişleme kapasitesinin anlaşılabilmesi için kullanılabilecek kapalı ve açık alanlar tanımlanmalıdır. Bu alanlar öngörülen kullanım sırasına göre hastane krokisinde işaretlenmelidir.• Pandemi durumunda yapılacaklar “Pandemik Olaya Özel Genel İlkeler” ve “Pandemik Olaya Özel Birimlerin Görevleri” gibi başlıklarda açıkça tanımlanmalıdır.• Bu planda tanımlanan görevler hakkında ilgili kişiler bilgilendirilmeli ve gerekli eğitimler sağlanmalıdır.• Sağlık çalışanın sağlığına yönelik tedbirler ve eğitimlere özellikle önem verilmelidir.• Risk iletişiminin nasıl sağlanacağı çok önemlidir. Pandemi Komisyonunda bir psikiyatrist bulunması bu konuyu destekleyecektir.• Hastanenin vaka yönetimi ile ilgili olarak olası ya da kesin hastanın nasıl ve hangi alanda karşılanacağı, hastane içinde tanısal işlem ve yatışlar ile ilgili transferlerin nasıl, hangi hat ve asansör vb kullanılarak yapılacağı gibi bilgileri içeren bir algoritma oluşturulmalı ve gerekli alanlar tanımlanarak buralarda asılmalıdır.• Eğitimler, gerçek hayatta karşılaşılabilecek sorunları içerecek şekilde yapılandırılmalıdır. (Numune tüpü kırıldı, ne yapılmalı? Hangi sedye kullanılacak ve temizliği nasıl yapılacak? Klor dezenfektanı nasıl hazırlanır? Ne kadar ne koymalıyım? Malzemeyi nerden sağlamam gerekli? Hangi maskeyi kim ne zaman ve nasıl takmalı? Çıkarmalı? Gibi..) Kritik alanların kullanımı tanımlanmalıdır. Ör. Ameliyat odası ayrılacak mı? Hangisi? Neden? Buraya ulaşım nasıl olacak?• Plan bir başvuru belgesi olarak açık, detaylı ve ulaşılabilir olmalıdır. Gerektiğinde güncellenmelidir.• Plan hastanenin çalışanları ve ilgili tüm paydaşları ile paylaşılmalıdır.
Kaynaklar: 1. Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzuhttps://www.saglik.gov.tr/TR,1789/hastane-afet-ve-acil-durum-plani-hap-hazirlama-kilavuzu.html2. Pandemik İnfluenza Ulusal Hazırlık Planı https://grip.gov.tr/depo/saglik-calisanlari/ulusal_pandemi_plani.pdf3. COVID-19 (SARS-CoV2 ENFEKSİYONU) REHBERİhttps://hsgm.saglik.gov.tr/depo/covid19/rehberler/COVID-19_RehberiV5-25Subat2020.pdf
Not: Bilgilendirmeyi, HASUDER adına 15.03.2020 tarihinde Prof. Dr. Pınar Okyay hazırlamıştır.
