HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER)

YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HABER POSTASI (18.03.2020)

Kesin Olgu:Türkiye (191), Dünya (191.127) Ölüm:Türkiye (2),Dünya (7.807)

DSÖ Risk Değerlendirmesi: Küresel seviye: Çok Yüksek

Günün HASUDER önerisi

“Bilgi paylaşımında şeffaflık”

Salgınla mücadele etmenin en iyi yolu toplumsal güveni sağlamaktır. Toplumsal güveni sağlamanın yolu ise şeffaflıktan geçmektedir. Şeffaflık için kamuoyuna yapılan günlük açıklamalarda tüm dünyada olduğu gibi günlük test sayıları, tanı alan hastaların yaş, cinsiyet ve bölge dağılımları hasta mahremiyetini koruyacak şekilde anonimleştirilerek paylaşılmalıdır.

Dünyada Gelişmeler

WHO Situation Report – 58

1 yeni ülke/bölge COVID-19 vakası bildirdi. 

DSÖ durum raporlarının saatini 00:00:00 CET (Central European Time: Merkezi Avrupa Saati) olarak güncellediği için bu durum raporu ile bir önceki 57 nolu durum raporundaki vaka sayılarının bazı ülkelerde benzer olduğu görüldü.

DSÖ durum raporlarının sunduğu sayıların diğer vaka sayısı veren kaynaklardan farklı olabileceği, bunun nedeninin vaka kabul etme kriterleri ile veri kesim zamanlarının farklılığı olabileceğini bildirdi..

DSÖ, Kızılhaç ve UNICEF ile birlikte Risk İletişimi ve Toplum Katılım Eylem Planı  rehberini yayınladı. Rehber, veri toplama ve değerlendirme; koordinasyon mekanizmalarının geliştirilmesi; kilit hedeflerin tanımlanması ve önceliklendirilmesi; hedef kitlelerin ve kilit faktörlerin belirlenmesi; ülkenin müdahale stratejisine uyan bir stratejiinin geliştirilmesi; planın ortaklarla uygulanması, toplum katılımı ve değerlendirme amacıyla bir izleme planı geliştirilmesi basamaklarını içermekte uygulamaya yardımcı bir planlama şablonu sunmaktadır (16.03.2020).

COVID-19 Salgın Eğrisi (DSÖ, 18 Mart 2020)

Türkiye’de gelişmeler

COVID-19 Salgın Eğrisi (Türkiye, 18 Mart 2020)

• Sağlık Bakanlığı, 
  • Ülkemizdeki COVID-19 pozitif yeni vaka sayısının 93, toplam vaka sayısının ise 191 olduğu; bunlardan 61 yaşındaki bir erkek hastanın kaybedildiğini bildirdi. Kaynak
  • Hastane Afet ve Acil Durum Planları (HAP) Uygulama Yönetmeliği’ ni yayınladı (18.03.2020) Kaynak
  • Merkez ve Taşra teşkilatında görev yapan sağlık personelinin izinlerine yönelik düzenleme yaptı. Sağlık hizmetlerinde acil bir ihtiyaç oluncaya kadar geçerli olmak üzere; analık izni sonrası ücretsiz izin hakkı, gebe çalışanlara 12 günlük idari izin ve sonrasında yıllık izin hakkı,  engelli çalışanlara 12 günlük idari izin hakkı, çocuklu sağlık çalışanı çiftlerden birine yıllık izin hakkı, radyoaktif ışınla çalışanlara bir aylık sağlık (şua) izin hakkı verildi (18.03.2020). Kaynak
  • Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün “Yurtdışından Gelmesi veya Temaslı Olması Sebebiyle Evde İzlemi Önerilen Kişiler” konulu yazısı üzerine aile hekimleri son 14 günde yurtdışından gelen vatandaşları telefonla izlemeye başladı (18.03.2020). Kaynak
  • AHBS sistemlerine izleme alınacak vatandaşların bilgileri otomatik olarak düştü. Kaynak
• Cumhurbaşkanlığı,
  • 18.03.2020’de “Koronavirüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı” gerçekleştirildi. Toplantı sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan devletin tüm imkânlarının seferber edildiğini belirtti ve toplantıda alınan ekonomik kararları açıkladı.  Ayrıca, salgınla mücadele kapsamında yapılanları kronolojik olarak özetledi, kişisel hijyenin ve evde kalmanın önemini vurguladı. Kaynak
  • Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, e-Devlet kullanıcısı vatandaşlarına gönderdiği elektronik posta ile salgının yayılmasını önlemek için sosyal ortam etkileşiminin azaltılmasını vurguladı ve dijital işlemlerin mümkün olduğunu hatırlattı. Kaynak
• Hazine ve Maliye Bakanlığı,
  • Koronavirüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı’nda alınan kararlar doğrultusunda “COVID-19 Ekonomik İstikrar Kalkanı” adı verilen, ilgili alanda tanımlanan borçları öteleme, kredi desteği, vergi indirimini kapsayan 100 milyarlık liralık ekonomik paket açıklandı. Kaynak
• Yükseköğretim Kurumu Başkanlığı, 13.03.2020 tarihinde üniversitelerden bilgi istendiğini; üniversitelerde Salgın Danışma Komisyonları kurulduğunu; mevzuat, altyapı,insan kaynakları, içerik ve uygulama değerlendirmeleri sonrasında uzaktan öğretim yapma konusunda mevzuat değişikliğine gidildiğini ve 23.03.2020 itibariyle üniversitelerde uzaktan öğretim sürecinin  başlayacağını duyurdu.  Kaynak
• Areda tarafından 13-16 Mart 2020 tarihlerinde yapılan Koronavirüs Algı Araştırmasına göre katılımcıların;
  •  %84,9’u salgının önlenebileceğini,
  • %69,8’i kendisi ve yakınına bulaşmasından endişelendiğini,
  • %64,4’ü Türkiye’nin gerekli önlemleri aldığını düşünüyor.
  • %22,4’ü hiçbir önlem almadığını belirtiyor. Kaynak 

HASUDER’den Haberler

• Dezenfeksiyon nasıl yapılmalı dokümanı web sitemizde yayınlandı. Okumak için
• HASUDER İş Sağlığı Çalışma Grubu “Sağlık Çalışanlarının Sağlığı” başlığında aşağıdaki dokümanları hazırladı;
  • COVID-19 ile mücadelede sağlık çalışanlarının sağlığı Okumak için/ 
  • COVID-19 Temaslı Sağlık Personelinin “Risk Değerlendirmesi” için Geçici Rehber Okumak için 
  • Koronavirüs hastalığı 2019 için kişisel koruyucu ekipmanların rasyonel kullanımı (COVID- 19) Okumak için
  • COVID-19 Salgınında Sağlık Çalışanlarının Sağlığını Korumaya Yönelik Önleyici Yaklaşım Okumak için 

Okuma Önerisi

SARS-CoV-1 ile karşılaştırıldığında SARS-CoV-2’nin aerosol ve yüzey stabilitesi

ABD National Instiutes of Health çalışanlarının deneysel koşullarda yaptıkları çalışmaya göre SARS-CoV-2’nin stabilitesi SARS-CoV-1’le benzerlik gösteriyor. Hastalık yayılım hızındaki farklılığın üst solunum yollarındaki viral yüke ve olası asemptomatik bireyler aracılığıyla bulaşa bağlı olduğunu, yaşayan ve enfekte etme kapasitesi olan virüslerin aerosollerde saatlerce ve yüzeylerde günlerce yaşaması nedeniyle aerosol ve fomit geçişinin olası olduğunu düşündürüyor. 

Van Doremalen, Neeltje, et al. Aerosol and surface stability of HCoV-19 (SARS-CoV-2) compared to SARS-CoV-1. NEJM (2020).https://doi.org/10.1056/NEJMc2004973

SARS-CoV-2’nin proksimal kökeni

Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir çalışmada insanları enfekte ettiği bilinen yedinci koronavirüs türü olan SARS-CoV-2’nin kökeni genomik data ile karşılaştırılmıştır. Analizler SARS-CoV-2’nin bir laboratuvar yapısı veya amaca yönelik olarak manipüle edilmiş bir virüs olmadığını göstermektedir.

Andersen, K.G., Rambaut, A., Lipkin, W.I. et al. The proximal origin of SARS-CoV-2. Nat Med (2020). https://doi.org/10.1038/s41591-020-0820-9

*Bu metin HASUDER adına Dr. Öğretim Üyesi Meltem Akın Dikleli, Dr. Öğretim Üyesi Mestan Emek, Dr. Öğretim Üyesi Onur Özlem Öztürk, Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz, Uzm. Dr. Sabanur Çavdar  ve Uzm. Dr. Erdem Erkoyun tarafından hazırlanmıştır.