HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER)
YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HABER POSTASI
(27.07.2020) 

• Pandemi, ekonomik ve sosyal stresi derinleştirdikçe cinsiyete dayalı şiddet riski artmakta; bu durum risk altındaki kişilerin ruh sağlığı için ciddi sonuçlar doğmaktadır. DSÖ Amerika Bölge Direktörü Dr. Carissa F. Etienne konuşmasında COVID-19 yanıtına psiko-sosyal destek ve akıl sağlığı hizmetlerinin entegre edilmesi gerektiğini vurguladı (17.07.2020).
• 29 Ocak 2020’den bu yana Doğu Akdeniz Bölgesi’nde bir milyondan fazla COVID-19 hastası iyileşti. DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Ahmed Al-Mandhari bu olumlu gelişmeyi vurgulayarak ülkeleri toplum ile bağları kuvvetlendirmeye, COVID-19 hastalarının iyileşmesi için teşvikte bulunmaya ve güçlü hükümet liderliği yapmaya çağırdı (19.97.2020).
• Sağlık acil durumları sırasında DSÖ’nün en hayati rollerinden biri dünyanın dört bir yanından veri ve araştırma toplamak, bunları değerlendirmek ve dünyanın dört bir yanından uzmanlarla yakın bir şekilde çalışarak ülkelere yanıt verme konusunda tavsiyelerde bulunmaktır. DSÖ tarafından Ocak 2020’den beri COVID-19 üzerinde 100’den fazla belge yayımlandı. DSÖ’nün pandemideki rolünün ve yayımlanan önemli belgelerin özeti için tıklayınız (17.07.2020).
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi, 15 Temmuz’da Amerika’daki yerli halklar arasında COVID-19 ile ilgili Epidemiyolojik Uyarı‘yı yayımlayarak üye devletleri bu topluluklar içinde enfeksiyonun daha fazla yayılmasını önlemek, vaka yönetimini yeterli bir şekilde sağlamak ve vaka yönetimini güçlendirmek için çaba göstermeye teşvik etti. “COVID-19 Salgını Sırasında Yerli Halklar, Afrika kökenliler ve Diğer Etnik Gruplar Üzerine Düşünceler”i yayımladı. 20.07.2020 DSÖ durum raporunda da ‘COVID-19 ve Amerika bölgesindeki yerli halklar’ konusuna odaklanıldı, ayrıca ‘DSÖ paydaşlarının koordinasyonu’ konusunda güncelleme paylaşıldı. Kaynak 
• DSÖ Genel Direktörü Dr Tedros, “Virüsün nerede olduğunu bilmiyorsa hiçbir ülke salgını kontrol edemez” dedi, COVID-19’dan etkilenen tüm topluluklarda temaslı izleminin önemini yineledi (20.07.2020).
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölgesi’ndeki ülkeler, katı COVID-19 enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri altında temel çocuk felci bağışıklama kampanyalarına yeniden başlarken Pakistan, kampanyalara devam eden ilk ülke oldu. Bölgedeki diğer ülkeler yerel epidemiyolojik durum izin verdiğinde aşılama kampanyalarına devam etmeyi planlıyor (20.07.2020). Kaynak
• İlk küresel DSÖ İnfodemiyoloji Konferansı finalinde, 21 Temmuz’da, halka açık gerçekleştirilen seminer sonrası öne çıkanlar paylaşıldı (21.07.2020). Kaynak
• Amerika’daki insanların yaklaşık üçte biri, altta yatan sağlık durumları nedeniyle ciddi COVID-19 hastalığı geliştirme riski altındadır. Bu soruna yönelik DSÖ Amerika Bölge Ofisi, Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu ile ortaklık kurarak Amerika’da altta yatan sağlık koşullarının yaygınlığının daha doğru bir resmini sunan yeni bir veri modeli geliştirdi (21.07.2020). Kaynak
• DSÖ, COVID-19’a karşı önlemleri sağlamak ve optimize etmek için hastanelerin yeniden tasarlanmasına yardımcı olmaktadır; örneğin İtalya’da, doğrulanmış ve şüpheli COVID-19 vakaları için hastanelerde alternatif rotaların nasıl oluşturulacağı, bekleme odalarında boşlukların daha iyi nasıl sağlanacağı, virüsün sağlık hizmetlerinde yayılmasını en aza indirmek için havalandırmanın nasıl iyileştirileceği konularında tavsiyeler sunmaktadır (21.07.2020). Kaynak
• Afrika’da COVID-19 için geleneksel ilaçların kullanımı ile ilgili araştırma-geliştirme çalışmalarını geliştirmek amacıyla DSÖ Afrika Bölge Ofisi ve Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Afrika CDC); geleneksel tıp tedavilerinin güvenliği, etkinliği ve kalitesi konusunda ülkelere bağımsız bilimsel tavsiye sağlamak için bir uzman komitesi kurdu (22.07.2020).
• DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr. Henri Henri P. Kluge, Türkiye’de İnsani ve Sağlık Acil Durumlarına Hazırlık DSÖ Ofisi’nin açılması için bir anlaşma imzaladı (22.07.2020).  Kaynak
• DSÖ, UNDP, UNAIDS ve Georgetown Üniversitesi O’Neill Ulusal ve Küresel Sağlık Hukuku Enstitüsü, birlikte COVID-19 Hukuk Laboratuvarı adlı bir girişim başlattı. COVID-19 Hukuk Laboratuvarı, ülkelerin pandemi yönetimi için güçlü yasal çerçeveler oluşturmalarına ve uygulamalarına yardımcı olmak için dünya çapında 190’dan fazla ülkeden COVID-19 ile ilgili yasal belgeleri toplayıp paylaşmaktadır (22.07.2020).
• DSÖ SARS-CoV-2’de meydana gelen mutasyonları zamanında tanımlamak ve çabaları koordine etmek için, DSÖ COVID-19 Referans Laboratuvarı Uzman Ağı’nın bir parçası olarak SARS-CoV-2’deki değişimler üzerine bir ‘SARS-CoV-2 Genetik Dizi Evrimi Çalışma Grubu’ kurduğunu duyurdu (23.07.2020). Kaynak
• Pandemi sürecinin uzaması giderek daha olası hale geldikçe ülkeler, ulusal ve diğer COVID-19 yanıtları hakkında periyodik incelemeler yapmaya teşvik edilmektedir. DSÖ, salgına yanıtta ülkelerin öğrenme ve iyileştirme için kritik fırsatları kaçırmamasını sağlamak amacıyla bir rehber yayımladı (23.07.2020).
• 7-16 Temmuz 2020 arasında düzenlenen yıllık Yüksek Düzeyli Sürdürülebilir Kalkınma Siyasi Forumu (HLPF)‘nda, tüm ülkeler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne desteklerini ifade etti ve COVID-19’un olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olmak için müdahale önlemlerini tartıştı (23.07.2020). Kaynak
• COVID-19, özellikle uzun süreli bakım tesislerinde yaşayan yaşlıları etkiledi. DSÖ, ‘uzun süreli bakım hizmetlerinde COVID-19’un önlenmesi ve yönetilmesine ilişkin bir politika özeti’ yayımladı (24.07.2020).
• DSÖ, COVID-19’dan sağlıklı şekilde iyileşmek için reçetelerin uygulanması konusunda bir dizi pratik adım içeren DSÖ Manifestosu’nu yayımladı. Bu reçeteler, salgının etkilerinden etkilenen ekonomiyi korumak ve canlandırırken daha sağlıklı, daha adil ve daha yeşil bir dünya yaratmayı amaçlamaktadır (23.07.2020).
• DSÖ, COVID-19 kapsamında güvenli Eid al Adha (Kurban Bayramı) uygulamaları hakkında geçici rehber yayımladı. Belgede, farklı bağlamlarda uygulanabilecek sosyal toplantılar ve dini uygulamalar için halk sağlığı tavsiyeleri vurgulanmaktadır (25.07.2020).
• DSÖ, COVID-19 aday aşılarının taslağını yayımladı. 24 Temmuz itibariyle yirmi 5 aday aşının klinik değerlendirmede olduğunu bildirdi (27.07.2020).
• DSÖ Afrika Bölge Ofisi, COVID-19’un Afrika’daki sağlık çalışanlarına yönelik tehdidi konusunda uyardı. Salgının ön saflarında sağlık personellerinin karşılaştığı zorlukların bir işareti olarak Afrika’da 40 ülkede 10 000’den fazla sağlık çalışanının COVID-19 enfeksiyonu olduğu bildirildi (23.07.2020).

• Sağlık Hizmetleri Dışındaki COVID-19 Olan Kişilerin İzolasyonunun Durdurulması hakkında son güncellemeler yayımlandı. Son değişikliklerin özeti:
  • Belirli durumlar dışında, ev izolasyonunu ne zaman durduracağını belirlemek için test tabanlı bir strateji önerilmemektedir.
  • Semptom temelli kriterler aşağıdaki gibi değiştirildi:
  • Ateş düşürücü ilaçlar kullanılmadan son ateşten bu yana “en az 72 saat” ten “en az 24 saat” e geçildi.
  • “Solunum semptomlarında düzelme” den “COVID-19 ile ilişkili semptomlarda düzelme” ye değiştirildi.
  • Şiddetli hastalığı olan hastalar için, semptom başladıktan sonra 20 güne kadar izolasyon süresi uzatılabilir. Enfeksiyon kontrol uzmanlarına danışmayı düşünün.
  • Hiç semptom geliştirmeyen kişiler için, izolasyon ve diğer önlemler SARS-CoV-2 RNA için ilk pozitif RT-PCR testinin tarihinden 10 gün sonra durdurulabilir (20.07.2020).
• Sağlık profesyonelleri için eğitim materyalleri yayımlandı (20.07.2020).
• COVID-19 Seroloji Araştırmaları hakkında son gelişmeler yayımlandı (21.07.2020).
• Ticari Laboratuvar Seroprevalans Çalışma Verileri yayımlandı (21.07.2020).
• Ticari Laboratuvar Araştırmaları için İnteraktif Seroloji Paneli yayımlandı (21.07.2020).
• Büyük Ölçekli Coğrafi Seroprevalans Araştırmaları sonuçları yayımlandı (21.07.2020).
• Düşük Kaynaklı Yerlerde COVID-19 Sırasında TeleSağlık Kullanımları hakkında öneriler yayımlandı (21.07.2020).
• Kırsal topluluklar hakkında öneriler yayımlandı (21.07.2020).
• COVID-19 Mücadelesi Sırasında Evcil Hayvanları Tedavi Eden Veteriner Klinikleri için Ara Enfeksiyon Önleme ve Kontrol Rehberi yayımlandı (21.07.2020).
• Ek Önlemler Alması Gereken Kişiler yayımlandı (21.07.2020).
• Çocuklarda yayılımı önlemek amacıyla alınması gereken önlemler hakkında öneriler yayımlandı (21.07.2020).
• Huzurevleri için Test Yönergeleri yayımlandı (21.07.2020).
• COVID-19 Temaslı Takibi hakkında kaynaklar paylaşıldı (22.07.2020)
• Bir COVID-19 vakasının nasıl araştırılması gerektiğine dair bilgiler yayımlandı (22.07.2020).
• Sağlık Müdürlükleri için Temaslı Araştırması İletişim Araç Seti yayımlandı (22.07.2020).
• SARS-CoV-2 Test Stratejisi: Sağlık tesisleri harici işyerlerinde dikkat edilmesi gerekenler yayımlandı (22.07.2020).
• COVID-19 olan yetişkinlerde izolasyon süresi ve önlemler hakkında literatür yayımlandı (22.07.2020).
• Islah ve Tutuk Evlerinde COVID-19 Yönetimi ile İlgili Ara Rehber yayımlandı (22.07.2020).
• Bir kişinin COVID-19’dan kaynaklı ağır hastalık riskini artıran tıbbi durumlar listesini güncellemek için kullanılan kanıtlar yayımlandı (22.07.2020).
• CDC, Amerika’da okulların açılmasının neden önemli olduğuna dair derleme yayımladı (23.07.2020).
• K-12 Öğrencilerini COVID-19 Belirtileri için Tarama: Kısıtlılıklar ve Öneriler yayımlandı (23.07.2020).
• Okula Geri Dönüş Planı: Ebeveynleri, Velileri ve Bakıcıları Yönlendirmek İçin Kontrol Listeleri yayımlandı (23.07.2020).
• Emekli Toplulukları ve Bağımsız Yaşam Tesisleri ile İlgili Hususlar yayımlandı (23.07.2020).
• COVID-19 ile İlgili Klinik Sorular ve Cevaplar yayımlandı (23.07.2020).
• Koronavirus Üzerinde Çalışan Laboratuvarlar için Kaynaklar yayımlandı (23.07.2020).
• Laboratuvarlar için COVID-19 Hakkında Sık Sorulan Sorular yayımlandı (23.07.2020).
• Havuz Prosedürlerinin Kullanımı İçin Tanısal, Tarama Amaçlı ya da Surveyansa Yönelik SARS-CoV-2  Testleri Hakkında Ara Rehber yayımlandı (23.07.2020).
• Açık Kalmayı Sürdüren Çocuk Bakım Programları için Rehber yayımlandı (23.07.2020).
• CDC, Irk ve Etnik Azınlık Gruplar ve Sağlıkta Eşitlik Üzerine riskleri ve önerileri yayımladı (24.07.2020).
• Okul Yöneticileri için Sık Sorulan Sorular yayımlandı (24.07.2020).
• Vaka İncelemesi ve Temaslı İzlemede Personel Rollerinin Ölçeklendirilmesi hakkında öneriler yayımlandı (24.07.2020).

• ECDC tarafından, “COVID-19 Demiryolu Protokolü: Avrupa’da demiryolu hizmetlerinin güvenli bir şekilde yeniden başlatılması için öneriler” adlı döküman yayımlandı. (21.07.2020) Kaynak
• ECDC tarafından, süregelen halk sağlığı tehditleri hakkında haftalık bir bülten olan  “Bulaşıcı Hastalık Tehditleri Raporu, 19 – 25 Temmuz 2020, 30. Hafta” yayımlandı. Raporda COVID-19’un yanı sıra diğer bulaşıcı hastalıklar ile ilgili güncellemeler yer aldı (24.07.2020). Kaynak

• FDA, COVID-19’da sırasında klinik örneklerin taşınması için kullanılan taşıma ortamını daha kullanışlı hale getirecek bir rehber yayımladı (20.07.2020).
• FDA, COVID-19 sırasında ulaşım ortamının geliştirilmesi ve kullanımı ile ilgili sık sorulan soruların cevaplarını da yayımladı (20.07.2020).
• FDA, SARS-CoV-2 Testine İlişkin Sık Sorulan Sorularını (SSS) güncelledi (21.07.2020).
• FDA, COVID-19 salgını sırasında kanser hastalarının ihtiyaçlarını ve özelliklerine dikkat çekmek amacıyla kanser ve sağlıklı yaşam ile ilgilenen uzmanlara yardımcı olacak yeni bir website sayfası oluşturdu (22.07.2020).
• FDA Test Tedarik İkamesi Stratejileri slayt gösterisini güncelledi. Bu sunum, moleküler testin bazı bileşenlerinde bir tedarik sorunu olduğunda laboratuvarların test yapmaya devam etmek için kullanabileceği onaylı tedarik alternatiflerini içermektedir (23.07.2020).
• FDA, COVID-19’a yanıtları konu alan bir özet yayımladı (24.07.2020).

• “Günün Konusu” bölümünde Prof. Dr. Dilek Aslan bu hafta “‘Eski normale’ DÖNÜŞ YOK ! ‘Yeni normale’ mutlaka UYUM SAĞLANMALI !” konulu içeriği paylaştı. Okumak için
• Prof. Dr. Gül Ergör Halk TV’nin konuğu oldu. İzlemek için

Gecikmelerin COVID-19 için temaslı takibi stratejilerinin etkililiği üzerindeki etkisi: bir modelleme çalışması

Çalışmada, başarılı bir temaslı takibi stratejisi için anahtar faktörleri belirlemek amaçlanmış. Bu amaçla, enfeksiyon zamanı ile semptom başlangıcı ve semptom başlangıcı, tanı testinin yapılması ve izolasyon arasındaki gecikmeleri (testing delay-test gecikmesi) hesaba katan bir matematiksel model kullanılarak temaslı takibi stratejisinin etkisi değerlendirilmiş. Farklı senaryolarda bir temaslı takip stratejisinin (effective Reproduction numbers of a Contact Tracing Strategy, RCTS) etkili üreme sayıları hesaplanmış. Elde edilen bulgulara göre; en iyimser senaryo için (test ve takip gecikmelerinin 0 gün ve takip kapsayıcılığının %100 olduğu durum), bulaşın yaklaşık %40’ının belirtilerin başlamasından önce gerçekleştiği varsayılırsa, fiziksel mesafe uygulamaları sonucu elde edilen etkili üreme sayısının (1,2) temaslı takibi eklenmesiyle 0,8’e (%95 GA 0,7-0,9) indirilebileceği; 1 günden uzun bir test gecikmesi durumunda, RCTS’yi 1’in altında tutmak için takip gecikmesinin en fazla 1 gün veya takip kapsayıcılığının en az %80 olması gerektiği; 3 gün veya daha uzun bir test gecikmesi durumunda ise en etkili stratejilerin dahi RCTS değerlerinin 1’in altında olmasını sağlayamayacağı belirtilmiş. Mobil uygulama tabanlı teknolojiler kullanılarak yapılan temaslı takibinin, uygulama kapsayıcılığının yalnızca %20 olması durumunda dahi geleneksel takip stratejisinden daha etkili olduğu ve üreme sayısını %2,5’a karşı %17,6 düzeyinde azalttığı saptanmış. İndeks vaka başına düşen önlebilir bulaş oranının, test ve takip gecikmelerine bağlı olduğu ve 0 günlük takip gecikmesi durumunda, 0 günlük test gecikmesi ile %79,9’a ve 3 günlük test gecikmesi ile %41,8’e ve 7 günlük test gecikmesi ile %4,9’a kadar değişebileceği gösterilmiş. Sonuç olarak; test ve takip kapsayıcılığını optimize etmenin ve mobil uygulama tabanlı teknolojiler ile takip gecikmelerini en aza indirmenin temaslı takibinin etkililiğini artırdığı ifade edilmiş.

Kretzschmar ME, et al.  Impact of delays on effectiveness of contact tracing strategies for COVID-19: a modelling study. The Lancet Public Health 2020. https://doi.org/10.1016/S2468-2667(20)30157-2

Afrika’da COVID-19 Salgını Sırasında Rutin Çocukluk Çağı Aşılaması: Artan Sars-CoV-2 Enfeksiyonu Riskine Karşı Sağlık Yararlarının Fayda-Risk Analizi

Devam eden COVID-19 salgınını azaltmak için uygulanan ciddi sağlık sistemi kısıtlamaları ve mekanlardaki fiziksel mesafe önlemleri nedeniyle, ulusal bağışıklama programları ertelenme riski altındadır. Bu çalışmada Afrika’da devam eden rutin çocukluk çağı aşılamasının getireceği sağlık yararları ile aşı hizmet yerlerini ziyaret sonucu ciddi akut solunum sendromu koronavirüs 2 (SARS-CoV-2) enfeksiyonu bulaşma riskini karşılaştırmayı amaçladık. COVID-19 salgınları sırasında bağışıklama oranlarındaki azalmaların neden olabileceği çocuk ölümlerini yaklaşık olarak tahmin edebilmek için yüksek etkili ve düşük etkili birer senaryo düşündük. Yüksek etkili senaryoda, 6 aylık COVID-19 risk döneminde difteri, boğmaca, tetanoz, hepatit B, Haemophilus influenzae tip b, Streptococcus pneumoniae, rotavirüs, kızamık, menenjit A, kızamıkçık ve sarı humma hastalıklarında, telafi kampanyaları olmadan sadece rutin çocukluk çağı aşılamalarının 5 yaş öncesi ölümleri önlemedeki etkisini tahmin edebilme amacıyla daha önce bildirilmiş ülkeye özgü çocuk ölümleri etki tahminlerini kullandık. Düşük etkili senaryoda, COVID-19 risk döneminde sürdürülen rutin çocukluk çağı aşılamasının sadece kızamık salgınları kaynaklı çocuk ölümlerini önleme üzerindeki sağlık yararlarını tahmin ettik. Temas azaltıcı müdahalelerin COVID 19 risk döneminde salgın eğrisini düzleştirdiğini, bu sürenin sonunda toplumun %60’ının enfekte olacağını, çocukların, aşı yapanlar tarafından veya aşıya götürülme sırasında enfekte olabileceğini ve çocuğun enfeksiyonu üzerine tüm hanehalkının enfekte olabileceğini varsaydık. Aşı kliniği ziyaretlerine atfedilebilen ölümlerin sayısını hesaplamak için ülkeye özgü hanehalkı yaş yapıları tahminleri ve yaşa bağlı enfeksiyon ölüm oranları uygulandı. Olasılıksal bir duyarlılık analizinden %95 güven aralığı (UI) ile, rutin çocukluk çağı aşılamaları için fayda-risk oranları sunduk. Yüksek etkili senaryoda, Afrika’da rutin aşı kliniği ziyaretleri ile olan ve SARS-CoV-2 enfeksiyonuna atfedilebilen her bir fazla COVID-19 ölümüne karşılık, sürdürülen rutin çocukluk çağı aşılaması sonucu çocuklarda 84 (%95 UI 14-267) ölümün engellenebileceği öngörüldü. Fayda-risk oranı; aşılanan çocuklar için 85 000 (4900-546000), kardeşleri (<20 yaş) için 75 000 (4400-483000), ebeveynleri veya yetişkin bakıcıları (20-60 yaş) için 769 (148–2700) ve yaşlı yetişkinler için (>60 yaş) 96 (14-307). Sadece kızamık salgınları kaynaklı çocuk ölümlerini önleme ile elde edilen sağlık yararlarını tahminleyen düşük etkili senaryoda, aşılanmış çocukların hanehalkları fayda-risk oranı 3’tür (0-10); sadece aşılanmış çocuklar için risk göz önüne alınırsa, fayda-risk oranı 3000’dir (182-21000). Afrika’da rutin çocukluk çağı aşılarının sürdürülmesiyle önlenen ölümler, aşı kliniği ziyaretleriyle ilişkili artmış COVID-19 ölüm riskinden daha ağır basmaktadır (özellikle aşılanmış çocuklar için). COVID-19 salgını sırasında lojistik kısıtlamalar, personel yetersizliği ve kaynak eksikliği gibi diğer faktörlere rağmen, Afrika’da rutin çocukluk çağı aşılaması mümkün olduğu kadar sürdürülmelidir.

Abbas K, et al. Routine childhood immunisation during the COVID-19 pandemic in Africa: a benefit–risk analysis of health benefits versus excess risk of SARS-CoV-2 infection. The Lancet 2020. https://doi.org/10.1016/S2214-109X(20)30308-9. 

SARS-CoV-2 Sivri Ucunda Çoklu Epitoplara Yönelik Güçlü Nötralizan Antikorlar

SARS-CoV-2 salgını, insan yaşamı ve küresel ekonomi üzerinde yıkıcı sonuçlar doğurmaktadır. Virüsü nötralize edici monoklonal antikorların keşfi ve gelişimi, bu yeni koronavirüs enfeksiyonunu tedavi etmek veya önlemek için bir yaklaşım olabilir. Bu çalışmada, ağır hastalıklarla hastaneye yatırılan 5 enfekte hastadan, 61 SARS-CoV-2 nötralizan monoklonal antikorun izole edildiğini bildiriyoruz. Bunlar arasında 9’u çok güçlü olan ve virüsün %50’sini inhibe eden konsantrasyonları 0,7 ila 9 ng / mL olan 19 antikor gerçek SARS-CoV-2’yi in vitro güçlü bir şekilde nötralize etmektedir. Epitop haritalaması, bu 19 antikor koleksiyonun, yönlendirildikleri reseptör bağlanma alanı (RBD) ve N-terminal alanı (NTD) arasında yaklaşık eşit olarak bölündüğünü göstermektedir. Bu durum viral sivri uçtaki bu bölgelerin her ikisinin de immünojenik olduğunu göstermektedir. Ek olarak, diğer iki güçlü nötralizan antikorlar, sivri ucun tepesindeki alanlarla örtüşen kuarterner epitopları tanımıştır. RBD’yi hedefleyen bir antikorun, NTD’yi hedefleyen ikinci antikorun ve iki ayrı RBD’yi birleştiren üçüncü antikorun kriyo-elektron mikroskopisi, sivri uçtaki kapanmış “RBD altı” tüm konformasyonun tanınmasını sağladı. Bu monoklonal antikorların birkaçı SARS-CoV-2’ye karşı potansiyel terapötik ve / veya profilaktik ajanlar olarak klinik gelişim için umut vadeden adaylardır.Liu L, et al. Potent neutralizing antibodies directed to multiple epitopes on SARS-CoV-2 spike. Nature 2020. https://doi.org/10.1038/s41586-020-2571-7.