HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER)

YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HABER POSTASI (18.03.2020)

Kesin Olgu: Türkiye (98), Dünya (179.112) Ölüm: Türkiye (1), Dünya (7.426)

DSÖ Risk Değerlendirmesi: Küresel seviye: Çok Yüksek

Günün HASUDER önerisi

“Sağlık çalışanlarının fiziksel ve ruhsal sağlığının korunmasının hemen sağlanması”

Dünyada Gelişmeler

WHO Situation Report – 57

• Son 24 saatte sekiz yeni ülke/bölge daha COVID-19 olgusu bildirdi (17.03.2020).
• DSÖ’nün online kurs platformu olan “openWHO”da COVID-19 ile ilgili güncel 5 kurstan ilkinin* Türkçe olarak da erişime açık olduğunu duyuruldu (17.03.2020).
  • “Emerging respiratory viruses, including COVID-19: methods for detection, prevention, response and control”*
  • “Clinical Care Severe Acute Respiratory Infection”
  • “ePROTECT Respiratory Infections”
  • “Infection Prevention and Control (IPC) for Novel Coronavirus (COVID-19)”
  • “COVID-19: Operational Planning Guidelines and COVID-19 Partners Platform to support country preparedness and response”
• Salgınının ortaya çıktığı Çin’in Vuhan kentinde 16.03.2020’de 24 saatte yalnızca 1 yeni vaka tespit edildiği bildirildi. Kaynak
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) iki personelinin COVID-19 test sonuçlarının pozitif olduğunu açıkladı. Kaynak

Türkiye’de Gelişmeler

• Sağlık Bakanlığı, 
  • Ülkemizde COVID-19 nedeniyle ilk ölümün gerçekleştiği; vakanın 89 yaşında olduğu ve çalışanının Çin temaslı olduğu bildirildi. Türkiye’de COVID-19 pozitif olarak tanı alan vaka sayısının 98’e ulaştığı açıklandı. Kaynak
  • Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün “Elektif İşlemlerin Ertelenmesi ve Alınacak Diğer Tedbirler” konulu yazısında
    • Acil olmayan hastaların öncelikle aile hekimliklerinden hizmet almasının teşviki; 
    • Elektif cerrahi işlemlerin yeniden planlanması; 
    • Acil olmayan diş hekimliği uygulamalarının ertelenmesi; 
    • Kronik hastalık takip aralıklarının uzatılması; 
    • Yoğun bakım ünitelerinin yataklarının akılcı yönetimi; 
    • Sağlık turizmi hizmetlerinin ertelenmesi; 
    • Raporlu ilaç ve tıbbi malzemelerin eczane ve medikallerden direkt temini; 
    • Mevcut engelli raporlarının geçerliliğinin Mayıs 2020 sonuna kadar uzatılması ve 
    • Salgın süresince tüm sağlık personelinin branş ve çalıştığı birim fark etmeksizin, ilgili hastaların görüldüğü birimlere destek verebileceği ile ilgili geçici tedbirlerin tüm sağlık kuruluşlarında alınması gerektiği belirtildi (17.03.2020). Kaynak
  • Türkiye ile İran arasında sağlık alanında hibe yapılmasına ilişkin anlaşma imzalandı. Türkiye İran’a tıbbi malzeme (1000 tanı kiti, 4.715 tulum, 20.000 önlük, 2.004 gözlük, 4.000 N95 maske ve 78.000 üç katlı maske) yardımında bulundu. Kaynak

• Dışişleri Bakanlığı, 
  • 15.03.2020 tarihinde alınan karar ile seyahata yasağı uygulanan ve uçuşların durdurulduğu 9 Avrupa ülkesinden (Almanya, İspanya, Fransa, Avusturya, Norveç, Danimarka, İsveç, Belçika, Hollanda) ülkemize dönmek için başvuran 3614 vatandaşın 17.03.2020 gece yarısına kadar havayoluyla Türkiye’ye geleceğini; bu vatandaşların İstanbul ve Kocaeli’ndeki KYK yurtlarında 14 gün boyunca karantina ve gözetim altına alınacağını açıkladı. Kaynak
  • 16.03.2020 tarihinde ek olarak 6 ülkenin (İngiltere, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, İsviçre, İrlanda, Suudi Arabistan) daha eklenmesi ile toplam 20 ülkeye seyahat yasağı uygulamaya geçmişti. İngiltere’den dönmek isteyen vatandaşlar için yapılan ilave uçak seferleri ile bu vatandaşların 17.03.2020 tarihinde yurda döneceği belirtildi. Kaynak

• Adalet Bakanlığı, karantinaya uymamanın Ceza Kanunu’na göre suç olduğunu açıkladı. Kaynak 

• Milli Savunma Bakanlığı, Milli Savunma Üniversitesi’ne bağlı Harp Okulları ve Astsubay Meslek Yüksek Okulları ile Harp Enstitüleri 13 Nisan’a kadar tatil edildiğini açıkladı. Kaynak 

• Gençlik ve Spor Bakanlığı, Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü çeşitli illerdeki yurtlarda karantina altına alınan vatandaşlar ve yakınları için GSB Kurumsal İletişim Merkezi bünyesinde “Karantina Koordinasyon Merkezi” kurulduğunu açıkladı. Kaynak

• Konda araştırma şirketinin 7-8 Mart 2020 tarihlerinde gerçekleştirdiği saha çalışmasının bulgularına göre Türkiye’de toplumun; 
  • %97’si Koronavirüsü duymuş,
  • %85’i doğru önlemleri biliyor,
  • %55’i bu önlemleri alıyor/uyguluyor.
• Ayrıca toplumun; 
  • %45’i Sağlık Bakanlığı ve devlet kurumlarının bu virüse karşı yeterli önlem aldığına, 
  • %45’i ilgili kurumların topluma doğru bilgi verdiğine inanmamaktadır. Kaynak 

HASUDER’den Haberler

• HASUDER Başkanı Prof.Dr. Pınar Okyay 14:00 Ulusal Kanal’a konuk oldu. İzlemek için
• Dünya Sağlık Örgütü’nün iş yerlerini COVID-19’a hazır hale getirme rehberi Türkçe olarak web sayfamızda yayınladı. Okumak için
• Huzurevleri için  COVID-19’a hazırlık rehberi web sayfamızda yayınlandı. Okumak için
• DSÖ’nün “COVID-2019 ve ortaya çıkan solunum yolu virüsleri” kursu duyurusu yapıldı. Okumak için

Okuma önerisi

COVID-19 Erken Bulaş Dinamikleri ve Kontrolü, bir Matematiksel Modelleme Çalışması

Çin’de Wuhan kentinde ilk olguların bildirilmesinden Wuhan’a yönelik seyahat kısıtlaması uygulamasının sonrasına kadar olan dönemdeki verilere göre yapılan modellemede, seyahat kısıtlamalarından bir hafta önce bir COVID-19 olgusunun 2,35 kişiyi, seyahat kısıtlamalarından bir hafta sonra 1,05 kişiyi enfekte ettiği hesaplanmış.

Kucharski, Adam J., et al. “Early dynamics of transmission and control of COVID-19: a mathematical modelling study.” The Lancet Infectious Diseases (2020). https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(20)30144-4/fulltext (Erişim tarihi: 18.03.2020)

Uluslararası Seyahat ve Sınır Kontrol Önlemlerinin Yeni 2019 Koronavirüs Salgınının Küresel Yayılımına Etkisi 

Uluslararası trafik ve sınır kontrol önlemlerinin COVID-19 salgınının yayılımına etkisini araştıran bu modelleme çalışmasında araştırmacılar global hava trafiği ve COVID-19 insidans verilerini kullanmışlar. Araştırmada, Çin’in Vuhan şehri ve Hubai eyaletindeki 15 diğer şehirde uygulamış olduğu sınır ve seyahat kısıtlamasının yapılmamış olması halinde 15 Şubat 2020’de yurtdışına çıkabilmesi olası olan 779 (%95 CI: 632 – 967) vakanın getirilen kısıtlamalar ile %70,5’inin (%95 CI: %68,8 – %72,0) çıkışının engellendiğini öngörmüşler. Ek olarak, vakaların ilk 1,5 haftasında kısıtlayıcı müdahalelerin vakaların ülke dışına çıkışını ortalama % 81,3 (%95 CI:%80,5 – %82,1) oranında azalttığı hesaplanmış. Ayrıca, Çin’den diğer ülkelere ilk vaka çıkışının seyahat engellerinden 3 hafta önce olduğu tahmin edilmiş. Sonuçta, seyahat kısıtlamalarının vakaların küresel yayılımını tam olarak engellemeyeceği, öte yandan salgının erken döneminde yapılacak seyahat kısıtlamalarının henüz etkilenmeyen yerlere vakaların gitmesini geciktirerek, uygun halk sağlığı cevabının geliştirilmesi için zaman kazandıracağı belirtilmiş.

Wells Chad R., et al. “Impact of international travel and border control measures on the global spread of the novel 2019 coronavirus outbreak” Proceedings of the National Academy of Sciences (2020). Erişim linki: https://www.pnas.org/content/pnas/early/2020/03/12/2002616117.full.pdf  (Erişim tarihi: 17.03.2020)

*Bu metin HASUDER adına Dr. Öğretim Üyesi Meltem Akın Dikleli, Dr. Öğretim Üyesi Mestan Emek, Dr. Öğretim Üyesi Onur Özlem Öztürk, Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz, Uzm. Dr. Sabanur Çavdar  ve Uzm. Dr. Erdem Erkoyun tarafından hazırlanmıştır.