HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER)

YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HABER POSTASI (23.03.2020)

Kesin Olgu:Türkiye (1236), Dünya (292.142) Ölüm:Türkiye (30),Dünya (12.784)

DSÖ Risk Değerlendirmesi: Küresel seviye – Çok Yüksek

Günün HASUDER önerisi

“Şeffaflık”

Salgın yönetiminde strateji tanımlayıcı epidemiyoloji çalışmalarına dayanarak kurulur. Tanımlayıcı epidemiyoloji; olguların yer, kişi ve zaman özelliklerinin dağılımını gösterir. Salgınla mücadele edebilmek için tüm COVID-19 olgularının bölgesel dağılımı, yaş ve cinsiyet özellikleri ve toplumun ne kadarının tarandığını (test sayıları) gösteren verilerin resmi kurum sitesinde paylaşılması şarttır.

Dünyadan Gelişmeler

WHO Situation Report-62

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika Bölgesinden dört yeni ülke/bölgede daha COVID-19 vakaları bildirdi.
• COVİD-19 vaka sayıları artış göstermeye devam ederken bir çok ülke vatandaşlarından evde kalmasını kişisel karantina uygulamalarını istedi. DSÖ Avrupa, evde karantinada kalanlara fiziksel olarak aktif kalma rehberi yayınladı. burada bulabilirsiniz
• Kişisel bilgi ve para çalmak için DSÖ adını kullanan suçlularda artış olmuştur. DSÖ bireylerden dikkatli olmasını ve veri talep edenlerin güvenilirliğini doğrulamaları gerektiğini önemle bildirmektedir.  burada bulabilirsiniz.

Türkiye’den Gelişmeler

22.03.2020 tarihine kadar 20.345 test yapıldığı ve şimdiye kadar vefat edenlerin tamamının yaşlı olduğu bildirildi. Kaynak

Cumhurbaşkanlığı

• Koronavirüsle Mücadele Kapsamında Kamu Çalışanlarına Yönelik İlave Tedbirler konulu 2020/4 Cumhurbaşkanı Genelgesi açıklandı. Buna göre;
  • Kamu hizmetlerini aksatmayacak şekilde, ihtiyacı karşılayacak kadar asgari sayıda personelin bulundurulması şartıyla çalıştırılma biçimine bakılmaksızın kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara, uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma yöntemleri uygulanabilecek.
  • Dönüşümlü çalışanlar fiilen göreve gelmedikleri süre zarfında idari izinli sayılacak.
  • Esnek çalışma yöntemlerinden faydalanan çalışanlar ile idari izinli sayılanlar bu sürede istihdamlarına esas görevlerini fiilen yerine getirmiş sayılacak.
  • Uzaktan veya dönüşümlü çalışanlar ile görev yerinde çalışanlar hizmetin yürütülmesi sorumluluğu açısından eşit olacak.
  • Uzaktan veya dönüşümlü çalışanlar ile idari izinli sayılanların mali ve sosyal hak ve yardımları ile diğer özlük hakları saklı kalacak.
  • İdari izinliler, uzaktan veya dönüşümlü çalışanlar amirlerinin izni dışında görev mahallerinden ayrılamayacak, hizmetine ihtiyaç duyulanlar çağrıldıkları anda görevine dönmek zorunda olacak.
  • Daha önce, Kovid-19 kapsamında idari izinli sayılanlar, yeni bir karar verilinceye kadar idari izinli sayılmaya devam edecekler. 
  • Yıllık veya mazeret izni kullanabilecekleri belirtilen çalışanlar da genelge kapsamında belirlenecek usul ve esaslar dahilinde idari izinli sayılabilecek. Kaynak

T.C. İçişleri Bakanlığı

• Bakanlık, “Tıbbi Malzeme Temini” konulu 21.03.2020 tarihli ve 89780865/153-5757 sayılı yazısı ile Türkiye Afet Planının 1.6 Plan Türleri ve Entegrasyonu maddesi hükümleri çerçevesinde ülkemizde normal hayatı durduran veya kesintiye uğratan, acil müdahaleyi gerektiren Covit-19 Pandemi/salgınını önlemek, vatandaşlarımızın can güvenliğini sağlamak için N-95 koruyucu maske, cerrahi maske, koruyucu tulum, koruyucu gözlük gibi tıbbi malzemelerin üretimini/ticaretini yapan gerçek/tüzel kişilere ait her türlü fabrika, depo, ambar, ecza deposu, eczane, medikal malzeme satan işletmeler ve benzeri yerlerdeki malzeme stoklarının tespit edilmesi ve gerek görülen durumlarda belirtilen mevzuat hükümlerince kararlar doğrultusunda el konulması ve Sağlık Bakanlığı yetkililerine teslim edilmesi hususunda talimat yayınladı.

T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

• Bakanlık, sağlık çalışanlarının; kimliklerini göstererek İstanbul’da Marmaray, Ankara’da Başkentray ve İzmir’de İzban’dan  ücretsiz olarak faydalanabileceğini duyurdu.Kaynak

İller

• Ankara Büyükşehir Belediyesi Koronavirüs tedbirleri kapsamında Ankara’da kağıt toplayıcılığı yasakladığını, geçimini kağıt toplayarak sağlayan vatandaşlara Barınma Evi’nde konaklama imkanı ve gıda temini sağlanacağını açıkladı (22.03.2020). Kaynak

Türk Hava Yolları (THY)

• Türkiye’nin uçuş trafiğini kapattığı 68 ülkenin ardından THY de, New York, Washington, Hong Kong, Addis Ababa ve Moskova dışındaki tüm dış hat seferlerini 27 Mart 2020 itibarıyla durdurma kararı aldığını basına açıkladı. Kaynak
• Son kararla birlikte Türkiye’nin uçuş trafiğini kapattığı 68 ülke: Almanya, Angola, Avusturya, Azerbaycan, Bangladeş, Belçika, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Cezayir, Cibuti, Çad, Çekya, Çin, Danimarka, Dominik, Ekvator, Ekvator Ginesi, Fas, Fildişi Sahili, Filipinler, Finlandiya, Fransa, Guatemala, Güney Kore, Gürcistan, Hindistan, Hollanda, Irak, İran İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Kamerun, Kanada, Karadağ, Kazakistan, Kenya, KKTC, Kolombiya, Kosova, Kuveyt, Kuzey Makedonya, Letonya, Lübnan, Macaristan, Mısır, Moğolistan, Moldova, Moritanya, Nepal, Nijer, Norveç, Özbekistan, Panama, Peru, Polonya, Portekiz, Slovenya, Sri Lanka, Sudan, Suudi Arabistan, Tayvan, Tunus, Ukrayna, Umman ve Ürdün.
• Şu anda Türkiye’ye ile tek taraflı uçuşları durdurma kararı alan Rusya, Katar ve Libya ile birlikte havayolu trafiği kesilen ülke sayısı ise toplamda 71’e ulaştı (21.03.2020). Kaynak

HASUDER’den Haberler

• HASUDER COVID-19 Görev Grubu tarafından hazırlanan infografiler korona özel web sitesine eklenmiştir. Erişim için 
• “COVID-19 Pandemisi’nde Meslek Hastalığı Tanı Kılavuzu”  Dr. Ceyda Şahan, Dr. Esra Aydın Özgür Gökçen Arkan, Dr.  M. Erdem Alagüney, Dr. Yücel Demiral tarafından hazırlanmıştır.  Okumak için 
• Prof. Dr. Tacettin İnandı Koronavirüs özel yayınında Ulusal Kanal’daydı. İzlemek için 

Okuma Önerisi 

2019-nCoV: Tanımla-İzole et-Bilgilendir (Identify-Isolate-Inform – 3I) Aracı’nın yeni gelişen coronavirüse uyarlanması

Hastane öncesi, klinik ve acil servis personelinin 2019-nCoV riskini hızlı bir şekilde değerlendirilmesi ve gerektiğinde hemen harekete geçebilmesi zorunludur. Bu makale, başlangıçta Ebola virüsünün ilk tespiti ve yönetimi için tasarlanan ve daha sonra diğer bulaşıcı ajanlar için uyarlanan Tanımla-İzole Et-Bilgilendir (3I) Aracının bir modifikasyonunu sunmaktadır. 

Tanımlama aşamasında, semptomlar ve epidemiyolojik risk faktörlerinin ilk değerlendirmesi yapıldıktan sonra hastalar katmanlı bir risk sistemiyle sınıflandırılır. Maruziyet riski veya herhangi bir semptomu olmayan hastalar normal triaj yapılsa da hastaya temas etmeden önce spesifik kişisel koruyucu ekipman gerekip gerekmediğinin tespiti yapılır. Ek zaman ayırarak bu değerlendirmeyi yapmak maruziyet riskini ve olası bulaşı en aza indirir. Semptomu ve epidemiyolojik riski olan hastalar ise, hemen cerrahi maske takılarak -varsa solunum yolu enfeksiyon odasında- izole edilir. Odaya giren tüm sağlık çalışanları N95 maske, koruyucu gözlük, eldiven ve önlük kullanır. Hastanın başvurduğu sırada sağlık kuruluşunda temas ettiği kişiler tespit edilir. İzolasyondan hemen sonra uygun halk sağlığı kurumları bilgilendirilmelidir.

Koenig, K. et al. “2019-nCoV: The Identify-Isolate-Inform (3I) Tool Applied to a Novel Emerging Coronavirus.” Western Journal of Emergency Medicine: Integrating Emergency Care with Population Health, 2020. https://escholarship.org/uc/item/0ch1h302 (Erişim tarihi: 23.03.2020)

COVID-19 salgınının epidemiyolojik analizi: Bir görsel keşfedici veri analizi yaklaşımı

Araştırmacıların Johns Hopkins Üniversitesi, Dünya Sağlık Örgütü, Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, Ulusal Sağlık Komisyonu ve DXY tarafından 2019 ‐ nCoV ile ilgili sağlanan birkaç açık veri kümesine dayanarak epidemiyolojik salgın bilgilerini derledikleri ve analiz ettikleri bu araştırmada, Çin’in farklı eyaletlerinde ve Çin dışında rapor edilen (doğrulanan, ölen ve iyileşen) farklı vakaların sayısını anlamak için görselleştirmelerle keşifsel bir veri analizi yapılmıştır.

Dey, SK. et al. “Analyzing the epidemiological outbreak of COVID‐19: A visual exploratory data analysis approach” Journal of Medical Virology, 2020. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jmv.25743  (Erişim tarihi: 23.03.2020)

*Bu metin HASUDER adına Dr. Öğretim Üyesi Meltem Akın Dikleli, Dr. Öğretim Üyesi Mestan Emek, Dr. Öğretim Üyesi Onur Özlem Öztürk, Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz, Uzm. Dr. Sabanur Çavdar  ve Uzm. Dr. Erdem Erkoyun tarafından hazırlanmıştır.