HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER)
YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HABER POSTASI (25.03.2020)
Kesin Olgu:Türkiye (1.872), Dünya (327.757) Ölüm:Türkiye (44),Dünya (16.231)
DSÖ Risk Değerlendirmesi: Küresel seviye – Çok Yüksek
Günün HASUDER önerisi
Koronavirüs Mücadelesinde 4T!
- Test
- Temaslı sürveyansı
- Tecrit
- Tedavi
Salgın tüm dünyada ivme kazanmışken geç kalma seçeneğimiz yok. Daha hızlı ve organize şekilde tüm kaynaklarımızı etkili kullanarak, sağlık çalışanını psikososyal ve fiziksel açıdan tüketmeden, tüm taraflarla eşgüdüm içerisinde, uygulamaları süratle sürdürmeliyiz.
Dünyadan Gelişmeler
- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ),
- Dört yeni ülke COVID-19 COVID-19 olgusu bildirdi.
- DSÖ İran’a acil tıbbi yardım malzemesi desteğinde bulundu. Kaynak
- DSÖ WhatsApp hattı 10 milyondan fazla kez kullanıldı.Kaynak
- DSÖ ve FIFA bir araya gelerek COVID-19 hakkında farkındalığı artırmaya ve hastalığın yayılmasını önlemeye yönelik işbirliğine gitti. Kaynak
Türkiye’den Gelişmeler
T.C. Sağlık Bakanlığı (SB)
- SB, COVID-19 (SARS-Cov2 Enfeksiyonu)) rehberini güncelledi (25.03.2020, Kaynak).
- Güncelleme ile;
- Olası Vaka tanımı güncellendi.
- Genel Bilgiler alt başlığında güncellemeler yapıldı.
- Olası Vaka Takip Algoritması’nda olası/kesin vakanın takip edileceği hastanelere ait
- düzenlemeler yapıldı.
- 1. basamak ile 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarında Vaka Yönetim Şeması eklendi.
- Numune alınması bölümünde alınacak örnek türü ve sayısı güncellendi.
- Temaslı tanımı güncellendi.
Yakın Temaslı:
- Kesin veya olası bir vakaya damlacık enfeksiyonuna yönelik korunma önlemleri almadan doğrudan bakım sağlayan, COVID-19 ile enfekte sağlık çalışanları ile birlikte çalışan veya hasta ziyaretinde bulunma gibi sağlık merkezi ilişkili maruziyeti olan kişiler
- COVID-19 hastasıyla okul öncesinde ve okul çocuklarında aynı sınıfı paylaşan öğrenciler ve öğretmenler
- COVID-19 hastasıyla yurtta veya otelde aynı odayı paylaşanlar
- COVID-19 hastasıyla ile direkt temas eden (örn. el sıkışan) kişiler
- COVID-19 hastasının salgıları (tükürük, balgam vb) ile korunmasız temas eden kişiler
- COVID-19 hastasıyla 1 metreden daha yakın mesafede 15 dakikadan uzun süreyle yüz yüze kalan kişiler
- COVID-19 hastasıyla aynı kapalı ortamda (hastane veya banka bekleme salonları, otobüs, servis vb ulaşım araçları) 1 metreden yakın ve 15 dakika veya daha uzun süre bir arada kalan kişiler.
- COVID-19 hastasıyla aynı uçakta seyahat eden yolculardan iki ön, iki arka ve iki yan koltukta oturan kişiler
- COVID-19 hastasıyla aynı evde yaşayanlar
- COVID-19 hastasıyla aynı ofiste çalışanlar
Temaslı:
- COVID-19 hastasıyla aynı kapalı ortamda (hastane veya banka bekleme salonları, otobüs, servis vb. ulaşım araçları) 1 metreden uzak mesafede bulunmuş kişiler.
- COVID-19 hastasıyla aynı kapalı ortamda (hastane veya banka bekleme salonları, otobüs, servis vb. ulaşım araçları) 15 dakikadan kısa süre bulunmuş kişiler.
- COVID-19 hastasıyla 1 metreden daha yakın mesafede 15 dakikadan kısa süreyle yüz yüze kalan kişiler.
Uçak Temaslısı
- COVID-19 kesin veya olası tanısı konan vakalar ile aynı uçakta seyahat etmiş olan yolculardan iki ön, iki arka, iki yan koltuktaki yolcular
- Kesin veya olası vaka tanımına uyan hasta ile uçak içerisinde ilgilenen kabin personeli
- Hasta odasına giriş başlığına yeni maddeler eklendi.
- Çamaşır suyu hazırlama oranları eklendi.
- Hasta bakım ve tedavi algoritması eklendi.
- Rehber metinlerinde genel düzenlemeler yapıldı.
- SB, Çin’den alınan COVID-19 ilaçlarını ambulans uçaklarla 40 şehre dağıtıldığını duyurdu (24.03.2020). Kaynak
- SB, Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) tedavisinde kullanılacak ilaçlara ilişkin bilgiler yayınladı (24.03.2020) Kaynak
- SB, Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) vaka tanımında güncelleme yaptı; “Ani başlangıçlı ateş ile birlikte öksürük veya nefes darlığı olması ve burun akıntısının olmaması” tanımı olası vaka tanımına eklendi (23.03.2020). Kaynak
- SB, İçişleri Bakanlığının “İkametten Ayrılma Kısıtlaması/Yasaklaması” konulu genelgesi kapsamında kısıtlama getirilen 65 yaş üzeri vatandaşların kendi Aile Hekimleri tarafından izlenme talimatı verdi (23.03.2020 tarihli ve 99858683-045.01-E.616 sayılı SB HSGM yazısı). Buna göre;
- Tebliğden itibaren bir hafta içinde ilgili nüfusun tamamı,
- Takiben 10 günde en az bir kez,
- Telefonla aranarak evde izolasyon kuralları hakkında bilgilendirme ve evden çıkmama tavsiyesinde bulunulacak,
- AHBS’de “Z03.8 – Şüpheli hastalıklar ve durumlar için diğer gözlem tanı kodları” ile kayıt oluşturulacaktır.
- SB tarafından “Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Tesislerinde Görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayınladı. Buna göre;
- Doktoralı/Uzman Diş Tabibi Birim Performans Katsayısının Hesaplanması:” ibaresi “Doktoralı/Uzman Diş Tabibi ile tablolarda belirtilen uzmanlık alanlarında tam zamanlı çalışan Diş Tabibi Birim Performans Katsayısının Hesaplanması:” şeklinde değiştirilerek tablo güncellemesi yapıldı (24.03.2020). Kaynak
Cumhurbaşkanlığı
- Sağlık personelinin kamuya ait sosyal tesislerden ve toplu taşımadan faydalanabileceği kararı alındı (8/1/2002 Tarihli ve 4736 Sayılı Kanunun 1 inci Maddesinin Birinci Fıkrası Hükmünden Muaf Tutulacakların Tespitine Dair 28/1/2002 Tarihli ve 2002/3654 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar (Karar Sayısı: 2280)). Kaynak
- Covid-19 salgın mücadelesinde zarar gören esnaf ve sanatkarlara dair düşük faizli kredi uygulanması kararına ek olarak kredi borcu ertelenmesi kararı alındı (24.03.2020). Kaynak
- Kolonya ve dezenfektan üretiminde kullanılmak üzere dökme etil alkol için indirimli ithalat kararı alındı (25.03.2020).Kaynak
- Tek kullanımlık maske ithalatında ilave gümrük vergisi oranından hariç tutulma kararı alındı (25.03.2020). Kaynak
Türk Tabipleri Birliği (TTB)
- TTB, Sağlık Çalışanlarının COVID-19 Virüsüne Maruz Kalımına İlişkin Risk Değerlendirmesi anketinin ön raporu açıkladı. 20 Mart 2020 tarihinde web tabanlı ve öz bildirime dayalı olarak başlatılan anketin ilk iki günlük sonuçları sorunun önemi ve aciliyeti dolayısıyla kamuoyu ile paylaşıldı. İlk iki günde 74 ilden, 1820 sağlık çalışanının yanıtladığı ankete göre sağlık çalışanlarının;
- %70’i çalıştığı sağlık kurumunda birden fazla COVID-19 hastası bulunduğunu,
- %6’sı bir sağlık kurumunda teyitli COVID-19 hastasıyla yüz yüze (1 metre mesafede) teması olduğunu,
- %48’i çalıştığı kurumda COVID-19 için ayrı bir triaj mekânı sağlanmadığını,
- %44’ü COVID-19 salgınında nasıl korunacağına dair çalıştığı kurum tarafından bir eğitim verilmediğini,
- %53’ü COVID-19 salgınında iş organizasyonuyla ilgili yapılacak değişiklikler konusunda bilgi verilmediğini,
- %50’si COVID-19 ile ilgili birimine özel tanı, tedavi şemalarıyla ilgili rehber vb. eğitim materyali verilmediğini,
- %31’inin en az bir kronik hastalığı bulunduğunu,
- %4’ü 65 yaş üzerinde olduğunu,
- %1’i gebe olduğunu,
- 78’i N95 maske,%74’ü siperlik ya da koruyucu gözlük, %71’i tek kullanımlık önlük/tulum, %60’ı tıbbi maske, %52’si önlük forma ve %38’i de eldivene erişim konusunda sıkıntı yaşadıklarını belirtti (24.03.2020) Kaynak
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK)
- YÖK tarafından “Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayımladı. Buna göre;
- 01.03.2020 tarihinden geçerli olmak üzere üç ay süreyle, üniversitelerin tıp fakülteleri ve sağlık uygulama ve araştırma merkezlerinde COVID-19 salgınına yönelik araştırma, teşhis ve tedavi faaliyetleri kapsamında görev yapan personel ile yöneticilerine, yer ve/veya personel yönünden kapsam ve oranı üniversite yönetim kurulu tarafından belirlenmek kaydıyla ek ödeme yapılabilir (24.03.2020). Kaynak
Hazine ve Maliye Bakanlığı
- Gelir İdaresi Başkanlığı Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) salgınından ve bu kapsamda alınan tedbirlerden doğrudan etkilenen mükellefler için Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayınladı (24.03.2020). Kaynak
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
- Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Shy-Yolcu)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile COVID-19 salgını nedeniyle uçuşu iptal edilen yolcuların haklarına dair karar alındı (25.03.2020). Kaynak
HASUDER’den Haberler
- DSÖ’nün evde karantinada kalanlara fiziksel olarak aktif kalma rehberi Arş. Gör. Dr. Emre ALTUNEL, Dr. Öğr. Üyesi Derya ÇAMUR tarafından çevrildi. Okumak için
- Prof. Dr. Dilek Aslan’ın Yeni Koronavirüs Hastalığını Tek Sağlık Yaklaşımıyla Düşünmek adlı yazısı web sitemize yüklendi. Okumak için
- Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz İsmail Küçükkaya ile Çalar Saat Programının konuğu oldu. İzlemek için
- Prof. Dr. Sibel Sakarya Medyascope’ta Şükran Şençekiçer’in sorularını yanıtladı. İzlemek için
Okuma Önerisi
İtalya’ya COVID-19 Nedeniyle Ölen Olguların Olgu Ölüm Hızı ve Özellikleri
İtalya’da Şubat’ın ilk yarısında tümü Çin ile bağlantılı yalnızca üç COVID-19 olgusu görülmesinin ardından, Kuzey’deki Lombardy bölgesinde yurtdışı bağlantısı olmayan 30 yaşında bir erkekte ciddi pnömoni gözlendi ve izleyen on dört gün içinde bölgede birçok yeni olgu izlendi. İtalya’da COVID-19 nedeniyle ölenlerin Çin’e göre daha ileri yaşta olduğu, yaşa özel ölüm hızının en genç gruplardan 60-69 yaş grubuna kadar Çin’le benzer olduğu ancak daha ileri yaş gruplarında İtalya’da ölüm hızının arttığını bulundu.
Onder G, Rezza G, Brusaferro S. “Case-Fatality Rate and Characteristics of Patients Dying in Relation to COVID-19 in Italy.” JAMA. Published online March 23, 2020. doi:10.1001/jama.2020.4683. Erişim Tarihi: 25.03.2020 Erişim Adresi: https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2763667
COVID-19 hastalarının bulaştırıcı dönemdeki solunum dışı semptomları için uyarı: Üç asemptomatik COVID-19 hastası olan bir ailenin vaka sunumu
COVID-19 tüm dünyada hızla artarken asemptomatik taşıyıcılar, önleme ve yönetimi zorlaştırıyor. Bu çalışmada üç COVID-19 hastasını içeren bir aile kümesinin tarama, klinik ve tedavi süreçleri sunulmaktadır. Bu aile kümesinde ilk asemptomatik taşıyıcı, hastalık kontrol uzmanlarının tekrarlanan ve kapsamlı epidemiyolojik araştırması sonucunda bulunmuştur. Çoklu tespit yöntemlerinin (BT ve serum antikor tayini gibi) kombinasyonunun klinisyenlerin asemptomatik taşıyıcıları olabildiğince erken bulmasına yardımcı olabileceği belirtilmiştir.
Lu, S. et al. “Alert for non-respiratory symptoms of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) patients in epidemic period: A case report of familial cluster with three asymptomatic COVID-19 patients.” J Med Virol. (2020). https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/jmv.25776 (Erişim tarihi: 23.03.2020)
*Bu metin HASUDER adına Doç.Dr. Lütfi Saltuk Demir, Dr. Öğretim Üyesi Meltem Akın Dikleli, Dr. Öğretim Üyesi Mestan Emek, Dr. Öğretim Üyesi Onur Özlem Öztürk, Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz, Uzm. Dr. Sabanur Çavdar ve Uzm. Dr. Erdem Erkoyun tarafından hazırlanmıştır.
