HAZIRLAYAN: DR. DİLEK ASLAN / 12.04.2020

Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) bir pandemi[1] durumudur. Mevcut bilimsel veriler hastalığa neden olan virüsün bulaşma aşamasında cinsiyet özelinde bir seçim yapıp yapmadığı konusunun henüz net olmadığını, ancak salgına küresel yanıt konusunda cinsiyetler arası farklılıklar olduğunu işaret etmektedir. Bu konuda the Lancet dergisinde 11.4.2020 tarihinde bir “Editoryal” makale yayınlamıştır. Makale[2] kapsamında salgın süreci ile ilgili aşağıda özetlenmeye çalışılan biyolojik cinsiyet ve toplumun cinsiyetlere atfettiği roller olarak tanımlanan toplumsal cinsiyet[3] farklılıkları ele alınmıştır:

1. Hastalık nedeniyle erkekler daha fazla ölmektedir. Bu durumla ilgili aşağıdaki açıklamalar bilinmelidir:
   • Çoklu hastalık durumları erkeklerde daha fazla görülmektedir.
     • Hipertansiyon
     • Kalp ve damar hastalıkları
     • Akciğer hastalıkları
   • Adı geçen hastalıkların risk faktörleri arasında olan tütün ve alkol kullanımı erkekler arasında daha yaygındır.
2. Pandemi sürecinde kadınlara özel aşağıdaki konuların dikkate alınması ve gerekli önlemlerin planlanması yararlı olur:
   • Eşitsizlikler
   • Aile içi şiddet
   • Ev içinde bakım rolleri (çocuk, yaşlı, vb)
   • Ev işlerinde alınan sorumluluk artışı
   • Cinsel ve üreme sağlığı ile ilgili gereksinim duyulan hizmetlerin gerilemesi
   • Doğum öncesi ve sonrası bakım süreçlerinde gerileme

Cinsiyetler arası hastalık süreçlerinin farklılığının bilinmesi alınacak önlemlerin planlanması açısından son derece önemlidir. Örneğin, eşitsizlikler, aile içi şiddet, vb. pandemi sürecinde “ek” bir risk olduğu takdirde hastalığın seyrinin daha “olumsuz” etkilenmesi söz konusu olabilir. Dolayısıyla, hastalığın genel mücadele yöntemlerinin yanı sıra gereksinim temelli yaklaşımlara da ihtiyaç vardır. Bu gibi özel durumların ayrıntılı olarak tanımlanarak önlemlerin de erken dönemlerde planlanması ve uygulanması mücadelenin vazgeçilmez bileşeni olmalıdır.

[1] [Internet] https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 Erişim:12.4.2020.

[2] [Internet] https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30823-0/fulltext Erişim:12.4.2020.

[3] [Internet] https://www.who.int/health-topics/gender Erişim:12.4.2020.