HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER)
YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HABER POSTASI (24.03.2020)
Kesin Olgu:Türkiye (1529), Dünya (332.930) Ölüm:Türkiye (37),Dünya (14.510)
DSÖ Risk Değerlendirmesi: Küresel seviye – Çok Yüksek
Günün HASUDER önerisi
“Test yapın, izole edin, tedavi edin”
Pandemiyi kontrol altına almakta başarılı olan ülkelerde uygulanan önlemlerin diğer ülkelerden en önemli farkı çok sayıda test yapmalarıdır. Test demek kaynağı bulmak demektir. Kaynağı bulup diğerlerinden ayırmak ve tedavi etmek salgınla mücadelede en öncelikli ve etkili stratejidir. Numunelerin taşınmadan yerinde test edileceği bir uygulamaya geçilmesi gerekir.
Dünyadan Gelişmeler
- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika Bölgesinden dört yeni ülke/bölgede daha COVID-19 vakaları bildirdi.
- COVİD-19 vaka sayıları artış göstermeye devam ederken bir çok ülke vatandaşlarından evde kalmasını kişisel karantina uygulamalarını istedi. DSÖ Avrupa, evde karantinada kalanlara fiziksel olarak aktif kalma rehberi yayınladı. burada bulabilirsiniz
- Kişisel bilgi ve para çalmak için DSÖ adını kullanan suçlularda artış olmuştur. DSÖ bireylerden dikkatli olmasını ve veri talep edenlerin güvenilirliğini doğrulamaları gerektiğini önemle bildirmektedir. burada bulabilirsiniz.
- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika Bölgesinde [1], Amerika Bölgesinde[1] ve Doğu Akdeniz Bölgesinde [1] olmak üzere üç yeni ülke/bölgede COVİD-19 vakaları bildirdi.
- Küresel olarak COVİD-19 vaka sayısı 300 bini geçti.
- Virüsün izlenmesi, epidemiyolojisi, vaka yönetimi ve bulaşın baskılanması açısından COVİD-19 için tanı testi kritik önem taşır. DSÖ Laboratuvar Test Stratejisi Dokümanını güncelledi. Bütün teknik rehberlere buradan ulaşabilirsiniz.
- DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, cezaevlerinde COVİD-19 ile mücadele için geçici rehber yayınladı buradan ulaşabilirsiniz.
- Dünya Su Günü 2020, 22 Martta kutlanarak, el yıkamanın kişinin kendisini ve çevresindekileri korumadaki elzem rolüne vurgu yapıldı. DSÖ Avrupa Bölge Ofisinden daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Türkiye’den Gelişmeler
T.C. Sağlık Bakanlığı (SB)
- Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca yaptığı basın açıklamasında;
- Hastalığın tüm ülkeye yayıldığını,
- Sağlık personelinin ek ödemelerinin iyileştirileceğini (çalışan sağlık personelinin ek ödemelerinin üç aylık zaman diliminde tavan yüzde 100 oranında olacağını),
- 32 bin yeni sağlık personeli alınacağını,
- Maske üreten firmalarla anlaşmalar yapıldığını,
- 6 üniversite ve bir merkeze aşı üretimi için çağrı yapıldığını,
- Çin’den tedavi uygulamalarında olumlu etkisi gösterilen bir ilacın getirtilip, yoğun bakım hastalarında kullanılmaya başlandığını,
- Çin’den 50.000 adet hızlı tarama kiti getirtildiğini, bu miktarın bir milyona çıkacağını,
- Solunum cihazı yerli üretimine başlanacağını bildirdi (23.03.2020) . Kaynak
- SB, Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) hasta yönetimi ve tedavi rehberlerini güncelledi (23.03.2020).
- COVID-19 Erişkin Hasta Yönetimi ve Tedavisi ulaşmak için
- COVID-19 Çocuk Hasta Yönetimi ve Tedavisi ulaşmak için
- SB, Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) Algoritmalarını güncelledi. Kaynak
- 2. ve 3. Basamak Sağlık Kuruluşlarında Vaka Yönetimi Akış Şeması (23/03/2020) ulaşmak için
- Yolcular ve Uçuş Görevlilerine Yönelik Takip Algoritması ulaşmak için
- Poliklinik / Acil COVID-19 Hasta Yönetim Algoritması ulaşmak için
- SB, Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) kapsamında kullanılan formlarını güncelledi (21.03.2020) Kaynak
- COVID-19 Vaka Bilgi Formu ulaşmak için
- COVID-19 İzlem Formu
- Ayakta Başvuran Hastalar İçin Olası COVID-19 Vaka Sorgulama Kılavuzu ulaşmak için
- SB, COVID-19 Hastalığına Yönelik Sağlık Kuruluşu, Personel ve Faaliyet Türüne Göre Kullanılması Önerilen Koruyucu Ekipmanlar listesini yayınladı. ulaşmak için
- SB, COVID-19 Referans Laboratuvarlar ve Numune Gönderecek İllerin Listesi’ni güncelledi, referans laboratuvar sayısı 25 ilde toplam 37’ye yükseldi (21.03.2020). Kaynak
- SB, Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) web sayfasında, kurumlara yönelik alınan Bilimsel Danışma Kurulu Kararları’nı sunmaktadır. Kaynak
- T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na Yönelik Alınacak Tedbir ve Önlemler
- T.C. Adalet Bakanlığı Ceza İnfaz Kurumlarında Alınacak Önlemler
- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Konaklama Tesisleri İçin Korunma ve Kontrol Önerileri
- T.C. İçişleri Bakanlığı ve Belediyeler Restoranlar İçin Korunma ve Kontrol Önerileri
- T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı, T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı ve T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Yurtlar İçin Korunma ve Kontrol Önerileri
- T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Huzurevleri ve Yaşlı Bakım Merkezleri İçin Korunma ve Kontrol Önerileri
- T.C. İçişleri Bakanlığı Kalabalık Ortamlar İçin Öneriler
- Çevre Temizliği Ve Dezenfeksiyonu İçin Öneriler
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Kurumlarına Yönelik Alınacak Uygulamaların Belirlenmesi
- T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda Marketleri İçin Korunma ve Kontrol Önlemleri
T. C. İçişleri Bakanlığı
- Bakanlık, 81 İl Valiliğine Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) salgını ile mücadele kapsamında ek bir genelge daha gönderdi (23.04.2020). Genelgeyle;
- Marketlerin çalışma saati ve marketlerde alışveriş yapan müşteri sayısı düzenlendi. İl/ilçelerde tüm marketlerin 09:00-21:00 saatleri arasında hizmet vermesi; market içindeki en fazla müşteri sayısı müşteriye doğrudan hizmet sunulan toplam alanın (depolar, idari bürolar vb. hariç) onda biri kadar olması (Örneğin marketin müşterilerin hizmetine sunulan alanı 100 metrekare ise aynı anda içeride en fazla 10 müşteri olması),
- İl/ilçelerdeki tüm şehir içi ve şehirlerarası çalışan toplu taşıma araçlarının (şehirlerarası yolcu otobüsleri dahil); araç ruhsatında belirtilen yolcu taşıma kapasitesinin %50’si oranında yolcu kabul etmesi, araç içindeki yolcuların oturma şeklinin yolcuların birbirleriyle temasını engelleyecek şekilde olması talimatlarını verdi. Kaynak
HASUDER’den Haberler
- Halk Sağlığı Uzmanları Derneği’nin (HASUDER) Yeni Koronavirüs (COVID-19) Hastalığı Süreci İle İlgili Görüşlerinin ikincisi Sağlık Bakanlığı’na gönderildi (23.03.2020). Okumak için
- ECDC (Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi)’nin “Sosyal Mesafe Tedbirlerinin Tanımı ve Gerekçeleri” rehberi Dr. Öğretim Üyesi Burcu Küçük Biçer tarafından çevrildi. Okumak için
- Prof. Dr. Nur Baran Aksakal TRT Haber’de sık sorulan soruları cevapladı. İzlemek için Link 1, Link 2
- Prof. Dr. Tayyar Şaşmaz Türkiye’deki koronavirüs önlemlerini Ulusal Kanal’a anlattı. İzlemek için
- Prof. Dr. Kayıhan Pala Fox Tv’de İsmail Küçükkaya’nın konuğu oldu. İzlemek için
Okuma Önerisi
SARS-Cov İle Enfekte Makaklarda Reenfeksiyon Oluşmadı
Şiddetli akut solunum sendromu CoV-2’nin (SARS-CoV-2) neden olduğu Corona Virüsü Hastalığı 2019’un (COVID-19) salgını Wuhan’da başladı ve küresel olarak yayıldı. Son zamanlarda, Çin ve başka yerlerdeki taburcu olan hastaların iyileştikten sonra pozitif test ettikleri bildirildi. Bununla birlikte, iyileşen hastaların “nüksetme” veya “yeniden enfekte olma” riski olup olmadığı belirsizliğini korumaktadır. Bu çalışmada, SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş maymunların yok olan semptomlarından sonra yeniden maruziyetin longitudinal izlenmesi amaçlandı.
Bazı maymunlarda kilo kaybının, esas olarak burun, yutak, akciğer ve bağırsakta viral replikasyonun yanı sıra enfeksiyondan 7 gün sonra orta interstisyel pnömoninin birincil enfeksiyondan sonra rhesus maymunlarında açıkça gözlendiği bulundu. Semptomlar hafifletildikten ve spesifik antikor pozitif olarak test edildikten sonra, enfekte olmuş maymunların yarısı aynı dozda SARS-CoV-2 suşu ile yeniden konuldu.
Dikkat çekici bir şekilde, ne yeniden enfekte olduktan 5 gün sonra (dpr) tüm birincil doku kompartmanlarında zaman çizelgesi boyunca nazofaringeal ve anal swablardaki viral yükler ne de viral replikasyon saptanmadı. İzlem virolojik, radyolojik ve patolojik bulguları ile birlikte, tekrar maruz kalan maymunlar, yeniden yakalama olmadan enfekte olan maymuna benzer şekilde COVID-19’un nüksünü göstermedi. Birlikte ele alındığında, sonuçlarımız birincil SARS-CoV-2 enfeksiyonunun, hastalığın prognozu ve aşı tasarımı için hayati etkileri referans alan müteakip maruziyetlerden koruyabildiğini gösterdi.
Bao, L. et al. “Reinfection could not occur in SARS-CoV-2 infected rhesus macaques” bioRxiv, 2020. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.03.13.990226v1.full.pdf (Erişim tarihi: 20.03.2020)
COVID-19 Döneminde Kıt Tıbbi Kaynakların Adil Tahsisi
Bu yazıda, orta-ciddi seviyedeki pandemilerin sağlık etkisi ve sağlık sistemi kapasitesini ortaya konulmuş, tanımlanan etik değerler ışığında kaynak dağıtımı için 6 öneri getirilmiştir.
Emanuel, EJ. “Fair Allocation of Scarce Medical Resources in the Time of Covid-19” NEJM, 2020. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMsb2005114 (Erişim tarihi: 24.03.2020)
*Bu metin HASUDER adına Dr. Öğretim Üyesi Meltem Akın Dikleli, Dr. Öğretim Üyesi Mestan Emek, Dr. Öğretim Üyesi Onur Özlem Öztürk, Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz, Uzm. Dr. Sabanur Çavdar ve Uzm. Dr. Erdem Erkoyun tarafından hazırlanmıştır.
