Korona-Postası-20-Temmuz-2020-PDFİndir
Kesin Olgu*: Türkiye (219.641) Dünya (14.043.176) Ölüm*: Türkiye (5.491) Dünya (597.583)
*19 Temmuz 2020 itibariyle açıklanan verilerdir.

Haftanın HASUDER Önerisi

Kimseyi geride bırakmadan!

Kriz durumları incinebilir gruplar arasında var olan eşitsizliklerin derinleşmesine neden olur. Pandemi ile mücadelede ayrımcılık yapılmaksızın, “bütün ülke” yaklaşımıyla herkesi kapsayan politikalar sosyal devletin sorumluluğudur.

(Aşağıdaki sekmelere tıklayarak ilgili başlığın içeriğini görebilirsiniz.)

Dünyadan Haberler

DSÖ Durum Raporlarında Öne Çıkanlar (13-19 Temmuz 2020) WHO Situation Reports 175-181

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Centers for Disease Control and Prevention, CDC)

Avrupa Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (European Center for Disease Control and Prevention, ECDC)

Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (U.S. Food and Drug Administration, FDA)

  • FDA, FDA’nın İlaç Değerlendirme ve Araştırma Merkezi’nin (CDER) ve Biyolojik Değerlendirme ve Araştırma Merkezi’nin (CBER) bilimsel kaynaklardan yararlanmasını sağlamak için Koronavirus Tedavi Hızlandırma Programı’nı (CTAP) oluşturdu. Bu programın COVID-19’un terapötik gelişimine ve incelemesine katkı sağlayacağı düşünülüyor (14.07.2020).
  • FDA, 22 Temmuz 2020 günü, SARS-CoV-2 için tanı testleri geliştiren klinik laboratuvarlar ve ticari üreticiler için sanal bir şehir binasına ev sahipliği yapacak. Bu sanal şehir binasının amacı ise SARS-CoV-2 için testlerin geliştirilmesi ve doğrulanması ile ilgili teknik soruların cevaplanmasına yardımcı olmak (15.07.2020). Kaynak
  • FDA, SARS-CoV-2 Testine İlişkin Sık Sorulan Soruları’nı güncelledi (15.07.2020).
  • FDA, COVID-19 ve tıbbi cihazlar hakkındaki endüstri ve laboratuvar sorularına  “COVID-19 Pandemisi Sırasında Tıbbi Cihazlar için İletişim” rehberi aracılığıyla yanıt verecek (16.07.2020). 
  • FDA’nın tüketicileri koruma çabasının bir parçası olarak, onaylanmamış COVID-19 ürünlerini pazarlayan iki web sitesinin (www.hydroxychloroquine-online.com ve www.pharmaboosters.com) operatörlerine uyarı mektupları yayımladı (17.07.2020).

Türkiye’den Haberler

Tablo 1. Günlük Test Sayısı, Vaka ve Ölüm Sayıları ile İlgili Veriler

COVID-19 Tablo 19 Temmuz 2020
Pozitiflik Oranı (%) = (Günlük Yeni Vaka Sayısı / Günlük Test Sayısı) x 100
Vaka-Fatalite Oranı (%) = (Kümülatif Ölüm Sayısı / Kümülatif Vaka Sayısı) x 100 Kaynak

Grafik 1. Kümülatif Vaka Sayısı ve Enfeksiyon Hızı

(Grafik üzerinde gezinerek rakamları görebilirsiniz)

 HASUDER tarafından hazırlanmıştır (19.07.2020)
Kümülatif Vaka Enfeksiyon Hızı = Kümülatif Vaka Sayısı / TÜİK Türkiye Nüfusu x 1.000.000 
*Bu grafik Sağlık Bakanlığının duyurduğu günlük verilere göre hazırlanmaktadır. Vaka sayıları toplumdaki tüm vakaları değil test yapılıp sonucu pozitif çıkan kişileri göstermektedir. Ayrıca hesaplanan hızlarda kullanılan payda TÜİK 2020 ADNKS toplam Türkiye nüfusudur. Hastalığı geçirip immünite oluşturan gruptaki kişi sayısı görece çok az olduğu için paydadan çıkarılmamış; ihmal edilmiştir. Değerlendirmelerin bu kısıtlılıklar dikkate alınarak yapılması önerilmektedir.

Grafik 2. Yeni Vaka Sayısı ve Enfeksiyon Hızı

(Grafik üzerinde gezinerek rakamları görebilirsiniz)

HASUDER tarafından hazırlanmıştır (19.07.2020)
Yeni Vaka Enfeksiyon Hızı = Günlük Yeni Vaka Sayısı / TÜİK Türkiye Nüfusu x 1.000.000 
*Bu grafik Sağlık Bakanlığının duyurduğu günlük verilere göre hazırlanmaktadır. Vaka sayıları toplumdaki tüm vakaları değil test yapılıp sonucu pozitif çıkan kişileri göstermektedir. Ayrıca hesaplanan hızlarda kullanılan payda TÜİK 2020 ADNKS toplam Türkiye nüfusudur. Hastalığı geçirip immünite oluşturan gruptaki kişi sayısı görece çok az olduğu için paydadan çıkarılmamış; ihmal edilmiştir. Değerlendirmelerin bu kısıtlılıklar dikkate alınarak yapılması önerilmektedir.

Grafik 3. Yeni Vaka Salgın Eğrisi

Yeni Vaka Salgın Eğrisi – 19 Temmuz 2020
 HASUDER tarafından hazırlanmıştır (19.07.2020)
Grafik R (https://www.R-project.org), “incidence”* paketi kullanılarak hazırlanmıştır.
*Kamvar, Zhian N., et al. “Epidemic curves made easy using the R package incidence.” F1000Research 8 (2019).
Log-lineer regresyon eğrilerinin oluşturulmasında kullanılan yöntem için:
https://cran.r-project.org/web/packages/incidence/vignettes/overview.html#modelling-incidence

Kamu Kurumları 

T.C. Sağlık Bakanlığı

  • T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından 06/07/2020 – 12/07/2020 COVID-19 Haftalık Durum Raporu yayımlandı. 6 – 12 Temmuz tarihleri arasında:
    • Test sayısı 345.015
    • Toplam 5.672 kişi hastaneye yatırılmıştır.
  • T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından
    • 13/07/2020 COVID-19 Günlük Durum Raporu yayımlandı. 
      • 25-49 yaş grubunda 1.000.000 kişiye düşen yeni COVID-19 vaka sayısı kadınlarda 14,7, erkeklerde ise 19,3’tür. Bir önceki güne göre:
      • Vaka değişim yüzdesinde en fazla artış Doğu Karadeniz Bölgesindedir. 
    • 14/07/2020 COVID-19 Günlük Durum Raporu yayımlandı. Bir önceki güne göre; 
      • Bölgelerdeki vaka değişim yüzdesinde en fazla artış Batı Karadeniz Bölgesindedir.  
      • 25-49 yaş grubunda 1.000.000 kişiye düşen yeni COVID-19 vaka sayısı kadınlarda 15,1, erkeklerde ise 17,5’tir.
    • 15/07/2020 COVID-19 Günlük Durum Raporu yayımlandı. Bir önceki güne göre 
      • Bölgelerdeki vaka değişim yüzdesinde en fazla artış Doğu Karadeniz Bölgesindedir.
      • 25-49 yaş grubunda 1.000.000 kişiye düşen yeni COVID-19 vaka sayısı kadınlarda 14,4 erkeklerde ise 16,2’dir.
    • 16/07/2020 COVID-19 Günlük Durum Raporu yayımlandı. Bir önceki güne göre
      • Bölgelerdeki vaka değişim yüzdesinde en fazla azalış Doğu Karadeniz Bölgesinde (-%21,1), En fazla artış Batı Karadeniz Bölgesinde olmuştur.
      • 25-49 yaş grubunda 1.000.000 kişiye düşen yeni COVID-19 vaka sayısı kadınlarda 14,1, erkeklerde ise 15,2’dir.
    • 17/07/2020 COVID-19 Günlük Durum Raporu yayımlandı. Bir önceki güne göre 
      • Bölgelerdeki vaka değişim yüzdesinde en fazla azalış Batı Karadeniz Bölgesinde (-%27,6), en fazla artış Doğu Karadeniz Bölgesindedir.  
      • 25-49 yaş grubunda 1.000.000 kişiye düşen yeni COVID-19 vaka sayısı kadınlarda 14,1, erkeklerde ise 15,6’dır.

Meslek Örgütleri ve Dernekler 

İstanbul Tabip Odası (İTO)

  • İTO tarafından, COVID-19 pandemisinde kamu hastanelerinin çalışma koşullarını değerlendirmek amacıyla 21.05.2020-15.06.2020 tarihleri arasında gerçekleştirilen İstanbul Kamu Hastaneleri anketinin sonuçları ve ilgili Değerlendirmeler paylaşıldı (16.07.2020). Kaynak
  • İTO tarafından, COVID-19 pandemisi nedeniyle genç yaşta hayatını kaybeden Aile Hekimi Dr. Yavuz Kalaycının  çocuklarının eğitim-öğretim, sağlık, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarının giderilmesine katkıda bulunma amacıyla kampanya başlatıldığı duyuruldu (16.07.2020). Kaynak

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK)

  • Dernek tarafından, 14 Temmuz 2020 Salı günü, 21.00-22.30 saatleri arasında “Adana-Diyarbakır-Gaziantep’te COVID-19: Güncel Durum ve Sorunlar” konulu web konferansı yapılacağı duyuruldu (12.07.2020). Kaynak
  • Haftalık KLİMİK bülteninin son sayısı yayımlandı (14.07.2020). Kaynak

Türk Eczacıları Birliği (TEB)

  • TEB yayımladığı mesaj ile pandemi nedeniyle aşılama hizmetlerinin gerilediğine dikkat çekti ve pandemi şartlarında dahi aşıların ihmal edilmemesi gerektiğini vurguladı (17.07.2020). Kaynak

HASUDER’den Haberler

  • “Günün Konusu” bölümünde Prof. Dr. Dilek Aslan bu hafta “Birleşmiş Milletler ‘18 Temmuz Nelson Mandela Uluslararası Günü’ nedeniyle” konulu içeriği paylaştı. Okumak için
  • Prof. Dr. Tacettin İnandı DW Haber’in konuğu oldu. İzlemek için

Okuma Önerisi

Cep telefonu izleme verileri kullanılarak COVID-19 kontrolünde sokağa çıkma kısıtlamasının (lockdown) zamanlama ve etkinliğinin değerlendirilmesi

İtalya’da COVID-19 salgınının yoğun ve şiddetli olduğu dönemde sokağa çıkma kısıtlamalarının (lockdown) etkinliğinin değerlendirildiği çalışmada hareketlilik (mobility) kısıtlamasını ölçmek için cep telefonu izleme verileri kullanılmış ve bu veriler İtalya’da salgından en çok etkilenen üç bölgede (Lombardiya, Veneto ve Emilia-Romagna) günlük tespit edilen yeni SARS-CoV-2 pozitif vaka sayısıyla ilişkilendirilmiş. Çalışma, İtalyan hükümeti tarafından ikincisi daha sıkı olan iki sokağa çıkma kısıtlamasının uygulandığı tarihleri kapsayan 1 Şubat – 6 Nisan döneminde gerçekleştirilmiş. Cep telefonu izleme verilerine dayanılarak, daha sıkı olan ikinci kısıtlamanın, bireysel hareketliliğin patlak vermesini azaltmada önemli ölçüde daha etkili olduğu tespit edilmiş. Yeni vakalardaki tepe noktasının (peak), üç çalışma bölgesinde daha sıkı kısıtlamadan 14-18 gün sonra ve çalışmaya dahil edilen şehirlerde 9-25 gün arasında meydana geldiği, enfeksiyon prevalansının daha yüksek olduğu bölgelerde kısıtlamadan tepe noktasına kadar geçen sürenin daha kısa olduğu saptanmış. Asemptomatik enfeksiyon ile test sonucu arasındaki yaklaşık 10 günlük gecikme süresi düşünüldüğünde, yayılmadaki (transmission) azalmanın çok daha önce meydana gelmiş olması gerektiğini savunan yazarlar, hareketliliğin daha yoğun şekilde azaltılmasının ve enfeksiyon prevalansının daha yüksek olmasının müdahalenin daha etkili olmasıyla ilişkili olduğunu belirtmişler.

Vinceti M, et al. Lockdown timing and efficacy in controlling COVID-19 using mobile phone tracking. EclinicalMedicine 2020;10045. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.100457

 OpenSAFELY: On yedi milyon hastada COVID-19 ölümleriyle ilişkili etmenler

OpenSAFELY İngiltere’de Ulusal Sağlık Hizmetlerinin (National Health Service, NHS) İngiltere’deki hastaların %40’ından fazlasını kapsayan güvenli sağlık analitiği platformudur. Araştırmada 17.278.392 erişkinin birinci basamak verileri pseudonim olarak 10.926 COVID-19 ilişkili ölümle bağlantılandırılmıştır. COVID-19 ilişkili ölümler erkek olmak (hazard ratio [HR] 1,59, %95 güven aralığı [GA] 1,53–1,65), büyük fark göstermekle birlikte daha ileri yaş ve yoksunluk, ardından diyabet, ciddi astım ya da çeşitli hastalıklar ile ilişkilidir. Düzeltilmiş modelde etnik olarak beyaz olanlara göre siyahlar ve Güneydoğu Asyalılar daha riskliydi (HR, sırasıyla 1,48, 1,30–1,69 ve 1,44, 1,32–1,58). Araştırmacılar bu kohortun bir ülkede yapılmış en büyük kohort olduğunu ve verileri güncelleyerek yayımlayacaklarını söylüyorlar.

Williamson, E. J. et al. OpenSAFELY: factors associated with COVID-19 death in 17 million patients. Nature https://doi.org/10.1038/s41586-020-2521-4 (2020).

Hindistan’da COVID-19 salgınının yönetimi ve buna yanıt için bir kırılganlık indeksi: ekolojik bir çalışma

Bu çalışmada beş farklı kırılganlık alanına göre, Hindistan’daki kırılgan bölgeleri mekansal olarak tanımlamak ve böylece toplumun salgına hazırlanmasına, yanıt vermesine, azaltmasına ve salgından kurtulmasına yardımcı olması amacıyla bir kırılganlık indeksi belirlenmesi amaçlanmış. Bu indeks sosyoekonomik, demografik, barınma ve hijyen, epidemiyolojik ve sağlık sistemi olmak üzere beş alanda, 15 göstergeye dayalı olarak eyalet ve bölge düzeylerinde bileşik bir kırılganlık indeksi olarak hesaplanmış. Ülkenin kuzeydoğu dışındaki bölgelerinde bulunan dokuz büyük eyalette (Bihar, Madhya Pradesh, Telangana, Jharkhand, Uttar Pradesh, Maharashtra, Batı Bengal, Odisha ve Gujarat), bazı ilçelerde genel olarak yüksek kırılganlık düzeyi olduğu raporlanmış. Ayrıca çalışmanın amacı bir bölge veya eyalet için enfeksiyon riskini tahmin etmek olmasa da, kırılganlık ile eyalet düzeyinde mevcut COVID-19 vakalarının konsantrasyonu arasında benzerlikler olduğu belirtilmiş. Bu makalede sunulan kırılganlık indeksi neticesinde, Hindistan’da şu anda çok sayıda COVID-19 vakası bulunmayan, ancak salgından güçlü bir şekilde etkilenebilecek birçok bölge tespit edilmiş. Sonuç olarak, bu endeksin kaynak tahsisi için bölgeleri etkin bir şekilde önceliklendirmede ve COVID-19 salgınına daha iyi hazırlık ve yanıtlar için risk azaltma stratejileri benimsemede yardımcı olacağı belirtilmiş.

Acharya R and Porwal A. A vulnerability index for the management of and response to the COVID-19 epidemic in India: an ecological study. Lancet Glob Health, 2020. https://doi.org/10.1016/S2214-109X(20)30329-6

*Bu metin HASUDER adına Prof. Dr. Nazım Ercüment Beyhun, Doç. Dr. Lütfi Saltuk Demir, Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz, Uzm. Dr. Musa Şahin, Uzm. Dr. Ahmet Naci Emecen, Uzm. Dr. Dilek Ener, Arş. Gör. Dr. Tülin Çoban, Arş. Gör. Dr. İrem Dilaver, Arş. Gör. Dr. Aslı Ata Teneler, Arş. Gör. Dr. Güzin Özbey, Arş. Gör. Dr. Atalay Aktuna, Arş. Gör. Dr. Selva Dilan Gölbaşı tarafından hazırlanmıştır.  

Paylaş

You May Also Like

HASUDER Yeni Koronavirüs (COVID-19) Haber Postası (16.03.2020)

HASUDER Yeni Koronavirüs (COVID-19) Haber Postası (23.03.2020)

HASUDER Yeni Koronavirüs (COVID-19) Haber Postası (25.03.2020)