HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER) 

YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HABER POSTASI (06.04.2020)

Kesin Olgu: Türkiye (27.069) Dünya (1.133.758) Ölüm: Türkiye (574), Dünya (62.784)

DSÖ Risk Değerlendirmesi: Küresel seviye – Çok Yüksek

Günün HASUDER Önerisi 

Dünyadan Haberler

DSÖ Durum Raporu-76  (WHO Situation Report-76)

• Son 24 saat içinde bir yeni ülke/bölge/yöre’de COVID-19 vakaları bildirmiştir: Falkland Adaları (Malvinas).
• Cuma günü, Pan Amerikan Sağlık Örgütü (PAHO) Direktörü Dr. Etienne, özel sektöre; COVID-19 ile başa çıkmak için Latin Amerika ve Karayip ülkeleriyle işbirliği yapması çağrısında bulundu. Burada
• PAHO, Amerika kıtası ve dünyada etkilenen diğer ülkelerden gelen COVID-19 salgını hakkında en son rehberlikleri ve araştırmaları içeren yeni bir aranabilir veritabanı oluşturdu. Basın bülteni Burada, veritabanı Burada.
• Çin, 2 aylık bir sınırlama aşamasından çıkıp yavaşlatma evresine geçtiğinden, Çin’in deneyimi şu anda COVID-19 döngüsünün başlangıcındaki ülkelerin yanıtlarını daha iyi planlamalarına yardımcı oluyor. Bu durum, DSÖ Çin Temsilcisi Dr. Gauden Galea ile yapılan röportajda değerlendirildi. Burada

Birleşmiş Milletler (BM) 

• Genel Sekreter António Guterres, Dünyanın dört bir yanında derhal “küresel ateşkes” ilan edilmesi çağrısı yaptı. Yaptığı açıklamada;
  • Dünyanın ortak bir düşmanla karşı karşıya olduğunu; COVID-19 salgınının ulus, etnik köken, mezhep veya inanç tanımadan herkese amansızca saldırdığını,
  • Bu esnada dünyayı kırıp geçirmekte olan silahlı çatışmaların COVID-19’a etkili bir şekilde yanıt verme çabalarını engellediğini,
  • En ağır bedeli savunmasız durumda olan kadınlar ve çocuklar, engelliler, toplum dışına itilenler ve yerinden edilenlerin ödediğini,
  • Sağlık sistemlerinin çöktüğünü,
  • Sayıları zaten az olan sağlık çalışanları sık sık hedef alındığını ifade etti (05.04.2020). Kaynak

Türkiye’den Haberler

Pozitiflik % = Günlük Yeni Vaka Sayısı / Günlük Test Sayısı x 100

Fatalite Hızı % = Kümülatif Ölüm Sayısı / Kümülatif Vaka Sayısı x 100 Kaynak

T.C. Sağlık Bakanlığı

• COVID-19 Teması Olan Sağlık Çalışanlarının Değerlendirilmesi Rehberi güncellendi (05.04.2020). Kaynak
• Sn Bakan, 81 il sağlık müdürü ile video konferans görüşmesi gerçekleştirdi (05.04.2020). Toplantıda;
  • Covid-19 salgınına karşı illerde yürütülen çalışmalar değerlendirildi.
  • Hastaların durumu, tedavi protokolleri, yoğun bakım doluluk oranları ve mevcut ihtiyaçlar ele alındı. Kaynak

T.C. İçişleri Bakanlığı

• Bakanlık, 81 İl Valiliğine sokağa çıkma yasağı kapsamında bulunan 18- 20 yaş arasındaki gençlerle ilgili uygulama birliğinin sağlanması amacıyla istisnaları içeren ek bir genelge daha gönderdi. Buna göre;
  • Kamu kurum ve kuruluşlarında memur, sözleşmeli personel veya işçi statüsünde görevli olanlar,
  • Özel sektörde düzenli bir işe sahip olan ve sosyal güvenlik kayıt belgesi ile bu durumu belgeleyenler,
  • Tarımsal üretimin sürekliliği açısından önemli bir fonksiyona sahip olan mevsimlik tarım işçilerinin sokağa çıkma yasağından muaf tutulacak. 
  • Bu istisnalar 01.01.2002 tarihinden sonra doğanlara (18 yaşından küçüklere) uygulanmayacak (05.04.2020). Kaynak
• Bakanlık, COVID-19 salgını nedeniyle yiyecek bulmakta zorlanan sokak hayvanları için yayınladığı genelgede valiliklerden; 
  • Başta hayvan barınakları olmak üzere park, bahçe gibi sokak hayvanlarının yaşam alanlarında tespit edilen noktalara düzenli olarak mama, yem, yiyecek ve su bırakılması,
  • Hayvanların yaşam alanlarının dezenfekte edilmesi,
  • Vatandaşların bu konudaki hassasiyetlerinin artırılması istendi (05.04.2020). Kaynak

T.C. Dışişleri Bakanlığı

• Sn. Bakan Yardımcısı, Twitter hesabında COVID-19 sebebiyle yurt dışında toplam 156 Türk vatandaşının hayatını kaybettiğini açıkladı (04.04.2020). Kaynak

T.C.Tarım ve Orman Bakanlığı

• Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü tarafından; 
  • Sokak hayvanlarının herhangi bir sebeple ihmal edilmemesi ve aç-susuz bırakılmaması maksadıyla bütün önlemlerin alınacağı, gerekli denetimlerin titiz bir şekilde sağlanacağı;
  • İl Şube Müdürlükleri tarafından hayvanlarını beslemekte zorluk yaşayan 65 yaş ve üzeri vatandaşların talep etmesi durumunda, hayvanlarının bakımı için yardım edileceği belirtildi (05.04.2020). Kaynak

T.C.Milli Savunma Bakanlığı

• “COVID-19 Virüsüne Karşı Alınan Tedbirler ve Terörle Mücadeleye İlişkin Basın Açıklaması” gerçekleştirilerek salgın tedbirleri kapsamında yapılanlar aktarıldı (05.04.2020). Kaynak

Türk Tabipleri Birliği (TTB)

• ​​​​​​​TTB COVID-19 İzleme Grubu korunma ve maske kullanımına yönelik önerilerde bulundu (05.04.2020). Kaynak
•  TTB Merkez Konseyi;
  • Özel sağlık kuruluşlarında çalışan hekimlerin emeklerinin karşılığını almada yaşadığı sorunların pandemi sürecinde belirginleştiğini,
  • Geçmiş aylarına ilişkin hakediş ödemeleri ötelendiğini, hasta sayısının azalması gerekçesi ile  Mart ayındaki hakedişler bile kesilebildiğini,
  • Sokağa çıkması yasak olan 65 yaş üstü hekimler göreve çağrılabildiğini,
  • İstifa etmek isteyen veya kronik hastalığı bulunan hekimlerin istifalarının kabul edilmediğini,
  • Bir özel hastaneden ayrılarak bir başka özel hastane ya da tıp merkezine başlayacak olan hekimlerin ayrılışlarının yapılmadığını,
  • Birçok özel hastanede hekimler işten çıkarıldığını ya da periyodik olarak ücretsiz izne gönderildiğini,
  • Muayenehanelerin neredeyse tamamı salgın nedeniyle öngörülemeyen bir süre boyunca çalışmalarına ara vermiş olsada kira, stopaj, personel ücretleri gibi sabit giderlerinin devam ettiğini belirterek bu duruma yönelik çözüm önerileri sunmuştur (04.0.2020). Kaynak

Türk Veteriner Hekimleri Birliği

• Hayvanlarda antiparaziter olarak kullanılan “ivermectin” etken maddesi içeren ilaçların, coronavirus tedavisinde etkili olduğu yönünde sosyal medyada yer alan bilgilerle ilgili olarak Veteriner Hekimleri Odası Başkanlığına gönderdiği yazıda;
  • Bu konuda kesinleşmiş herhangi bir bilgi veya bilimsel bir araştırma bulunmadığı gibi Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü de bu konuda iddiaları teyit edici bir açıklama yapmadığını,
  • Sosyal medyada yer alan bu bilgiler sonrasında, bazı eczaneler ile beşeri hekimlerin, veteriner hekim muayenehanelerinden “ivermectin” içeren ilaç talebinde bulunduğunu,
  • Veteriner tıbbi ürünlerin perakende satışlarının veteriner hekim muayenehane, poliklinik ve hayvan hastanelerinde yapılabildiğini ve bu satışların reçete karşılığı ve hayvanların tedavisinde kullanılması için yapılmak zorunda olduğunu,
  • Aksi durumlarda ağır para cezaları ve mesleki yasal yaptırımlar uygulandığını,
  • İnsanlarda kullanım izni olmayan bir ilacın gayri resmi olarak insanlarda kullanılmasının ciddi bir yasal sorumluluk doğuracağını belirterek,
  • Yasal prosedür dışında, talep edilen bu ve benzeri ilaçların kesinlikle karşılanmaması ve klinisyen veteriner hekimlerin uyarılmasını istedi (05.04.2020). Kaynak

Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü (PTT)

• PTT, Sağlık Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın almış olduğu karara istinaden; 
  • Online ortamda vatandaşlara ücretsiz olarak maske temini sağlanacağını,
  • Aile üyeleri için maske temin etmek isteyenlerin, aile üyelerine ait bilgileri form üzerinde doldurarak onlara da ücretsiz maske temini sağlayabileceğini,
  • Vatandaşların her hafta “1” paket maske (5 adet) alma hakkı bulunduğunu,
  • Maskelerin PTT Kargo ile ücretsiz olarak taşınacağını duyurdu (05.04.2020). Kaynak

HASUDER’den Haberler

• Web sitemizde yaşamakta olduğumuz pandemi sürecinde halk sağlığı alanından öğretim üyeleri ve uzmanlara pandemi konusundaki görüşlerini, pandemiye karşı yapmakta oldukları görevleri, sürecin insan olarak onlara neler yaşattığını, içinde bulunduğumuz dönem ve sonrası ile ilgili düşünce ve duygularını sorduğumuz  röportajların olacağı “Pandemi Günleri Sohbetleri” adında yeni bir bölüm açıldı. İlk röportaj Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Epidemiyoloji BD Öğretim Üyesi Prof. Dr. Belgin ÜNAL ile gerçekleştirildi. Okumak için 
• İl Pandemi Kurullarında yer alan halk sağlığı uzmanları HASUDER Sanal Salonlarını kullanarak bir webiner toplantısı gerçekletirdi. Sadece kurullarda görevli üyelerin katıldığı webiner toplantısında illerde yapılan çalışmalar konusunda deneyim paylaşıldı.
• Prof. Dr. Nilay Etiler Medyascope TV’nin Haber Haftasonu’nda halk sağlığı açısından koronavirüsten bahsetti. İzlemek için Dinlemek için
• Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak Ulusal Kanal’ın konuğu oldu. İzlemek için 

Okuma Önerisi 

Koronavirüs hastalığı 2019 nedeniyle ölen 113 hastanın klinik özellikleri: retrospektif çalışma

Araştırmada Çin’de acilen inşa edilen Tongji Hastanesi’nde 13 Ocak-12 Şubat 2020 tarihleri arasında doğrulanmış 799 COVID-19 hastası içinden, 113’ü ölümle sonuçlanmış, 161’i iyileşerek taburcu olmuş 274 hastanın verileri analiz edilmiş. İleri yaş, erkek cinsiyet, kardiyovasküler komorbiditeler, serebrovasküler hastalıklar ölen hastalarda daha sık saptanmış. Ateş ve öksürük hem ölen hem de iyileşen hastalarda en sık bulgu iken, ölen hastalarda iyileşenlere göre yaygın saptanan bulgular dispne, göğüste sıkışma ve bilinç bozukluğu olarak raporlanmış. Ölen hastalarda hastalık başlangıcından ölüme kadar geçen ortanca sürenin 16 gün olduğu belirtilmiş. Ölen hastalarda daha yaygın laboratuvar bulguları; lökositoz, lenfopeni, ALT, AST, LDH, kreatinin, kreatin kinaz, kardiyak troponin I, N-terminal pro-BNP ve D-dimer yüksekliği olarak raporlanmış. Bu araştırmada akut solunum yetmezliği sendromu (ARDS) ve tip 1 solunum yetmezliği, sepsis, akut kardiyak hasar ve kalp yetmezliği, COVİD-19’un alevlenmesi sırasında ve ölen hastalarda en sık görülen ciddi komplikasyonlar olarak raporlanmış.. 

Chen, T. et al. Clinical characteristics of 113 deceased patients with coronavirus disease 2019: retrospective study. BMJ 2020; 368 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.m1091 

FDA onaylı ilaç ivermektin, SARS-CoV-2’nin in vitro replikasyonunu inhibe ediyor

İvermektinin SARS-CoV-2’ye karşı antiviral aktivitesini test etmek için yapılan araştırmada, SARS-CoV-2 ile enfekte edilen hücreler 5 μM ivermektin(tek doz) eklenerek 3 gün boyunca her 24 saatte süpernatant ve hücre grupları toplanarak incelenmiş. 24. saatte, ivermektin ile muamele edilmiş örneklerin süpernatanında (salınan virionların göstergesi) mevcut viral RNA’da % 93’lük bir azalma olmuş. Hücre ile ilişkili viral RNA’da (hücreden çıkmamış virionların göstergesi) da % 99.8’lik bir azalma gözlenmiş. 48. saatte, bu etki ivermektin ile muamele edilmiş viral RNA’nın kontrol numunelerine kıyasla ∼5000 kat azalmasına kadar yükselmiş, bu da ivermektin muamelesinin esasen tüm viral materyalin 48 saatte etkili bir şekilde kaybına yol açtığını göstermiş. Seyreltip yapılan deneylerde ivermektin tedavisinin IC50 değerinin ∼2μM olduğu belirlenmiş. Etkinin viral proteinlerin IMPa / IM1 aracılı nükleer göçünü inhibe ederek olduğu hipotezini kurmuşlar.

Caly, L. Et al. The FDA-approved Drug Ivermectin inhibits the replication of SARS-CoV-2 in vitro. Antiviral Research 2020. https://doi.org/10.1016/j.antiviral.2020.104787

*Bu metin HASUDER adına Prof. Dr. Nazım Ercüment Beyhun, Doç. Dr. Lütfi Saltuk Demir, Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz,  Uzm. Dr. Ayşe Gülsen Teker, Arş. Gör. Dr. Tülin Çoban, Arş. Gör. Hanife Ece Erik, Arş. Gör. Tuğçe Dartılmak ve Arş. Gör. İrem Dilaver tarafından hazırlanmıştır.